De pura cerna (53)

¿Como tes ese uniforme?
Nos últimos días de Marzo, 1939, cos casadistas embelecados na esperanza de que lles aceptasen en Burgos –viaxe de Casado ao aeródromo de Gamonal- unha paz honrosa, e cos comunistas exiliados ou encovados, aquel Madrid que pasara, tan á presa, de Checa a Cemiterio, que non se vía polas rúas un alma vivente, nin para saír a buscar víveres, que por outra parte nin había a onde ir por eles, a ningún prezo. De cando en vez, unha cortina que se apartaba un pouco, prudentemente, para albiscar ao lonxe, por se aparecía o maná do deserto, a Intendencia de Franco..., para substituír aquelas pílulas de Negrín, aquelas lentellas, fifty-fifty pedras e legumes, pero aínda así, esgotadas, ¡descantiá!

Tan só os ben informados souberon que o día 25, naquela reunión negociadora de Gamonal (Burgos), suplicaron uns, pouco menos que coas mans xuntas, e calaron os máis, os poderosos. Tanto calaron, que ao día seguinte, e por primeira vez, falou o Galego, o Galego das maiúsculas, o Excelentísimo, o Caudillo, sen retranca, en puro castelán: ¡Rendición sin condiciones, que por menos no paso! Así que, ¡pasou! ¡Mandou tomar Madrid, cándo quixo e cómo quixo!

A despensa da Neves, como moitas, como case todas, nin píldoras tiña, que ata se beberan os xaropes da farmacia. Naquela desesperación, Herminia botou man do bolso, un daqueles bolsos museísticos, portadores daquelas mensaxes cifradas da Quinta Columna, que non obstante nunca chegaron ao Museo do Exército, ¡e non precisamente por falta de méritos, ou de significación! Nicasio retívoa dun brazo:
-¿Herminia, qué vas facer? ¡Ti non te moves de aquí mentres haxa un home nesta casa! ¡Pensa que..., se te recoñecen por aí, os casadistas, que agora mandan eles...!

-Nicasiño, é que teño que cambiar estas pedras por un anaco de pan..., ¡sexa duro ou mol, branco ou moreno!

Neves estirou a man e colleullas á curmá, un pouco á traizón, mesmo segundo as estaba mostrando:
-Xa sei o que son, que mo tes dito, pero, ¿a onde poderiamos ir...?

Nicasio sabía que en Tirso de Molina, por cerca da boca do Metro..., un bar..., onde fixeran aqueles comunistas, tan pragmáticos sempre, un amoreamento de víveres... ¡Si; se cadra, alí! Colleulle á Neves, tamén da palma da man, un daqueles diamantes en bruto:
-Voume..., ¡a ese sitio, para ver se lles queda algo! ¡Como lles quede, daquela, eu, o que faga falta...!

Neves non se conformou con menos, a pesares da súa medrosidade:
-Pois eu, aí na Calle Toledo, vin unha muller, onte mesmo, que saía cun abrigo envurullado, debaixo do brazo. Todo se me fai que era unha penla de bacallau... ¿Herminia, non che importa que nos desfagamos destes pedrolos? ¡Desde que veña ese Francolas, e podamos volver a Galicia, xúroche que chos repoño con dous seixos, daqueles da Serra...! Mentres, non te movas de aquí, da casa, coa Neviñas, que así, a esta pícara, se eu non volvese, quédalle unha…, unha madriña!

Herminia tragou saliva; e de paso, unha bágoa indiscreta, de agradecemento profundo. Díxolles tan só:
-¡Eh; un momentiño: Tedes que explicarlles que son diamantes, auténticos, de varios quilates, que xa nin sei cantos, só que en bruto; ¡valen unha fortuna! Despois do regateo, que non vos importe deixárllelos, así sexa por catro ovos, un para cada..., ¡que mañá, Deus dirá!

Non lle doeu, en absoluto, velos irse con cadanseu diamante en bruto, ¡que efectivamente, en circunstancias normais, valían unha fortuna, tanto como para comprar o lugar de Vilar, enteiriño, se tal se lle antollase, pero..., primum vivere, deinde philosphari! O que a preocupaba era a posibilidade de que os pacqueasen para quitarlles as cousas, ao volver, se volvían con vultos..., pois empezaba a habelos, iso, os pacqueos, ¡pac-pac!, naquela caótica transición. Dúas horas máis tarde tornaron, á vez, os dous, eufóricos, chamando á porta discretamente, cos cotenos, ¡e con senllos paquetes! Inesperadamente, Nicasio mostrou o seu diamante, o mesmo que levara, co orgullo dun césar:
-¡Este é para Neviñas, que o gañei eu! ¡Miña currusca, cólleo; si, de verdade, que é para ti, para sempre!

Segundo ían presentando aqueles víveres, ¡tan valiosos!, contaron os seus contratempos.
En canto á Neves: Efectivamente, aquela estraperlista tiña, aínda, previsoramente, “para el gobierno de mi casa”, dúas penlas de bacallau e unha ducia de ovos, pero, polo diamante, despois de moitas discusións sobre se aquela pedra era ou non era o que afirmaba Neves, só accedeu a despacharlle aqueles ovos e unha das dúas penlas, reservándose a outra para ela mesma. Neves tamén a envolveu no abrigo, sen papel nin nada; o mesmo sistema que lle vira, ou sospeitara, á outra muller, á da véspera. Os ovos gardounos no bolso de man, co máximo coidado, un a un.

Nicasio fora a Tirso de Molina, e alí, naquel barzucho, que de tapadillo de femias, con dez reservados para o folleteo, pasara a tapadillo de víveres, quedábanlles algunhas latas; unhas vinte lle mostrou aquel fulano: sardiñas, berberechos, e incluso dúas de Chatka ruso. Desde que as meteu nunha fardela, co diamante acordado na outra man, facendo que llo ofrecía, en vez de soltarllo ao estraperlista o que se deu foi unha reviravolta co saco das latas na dereita, asestándolle con elas unha calugada que o deixou no sitio; como pouco, desmaiado. Nicasio, que xa vira a chave da porta posta por dentro, que foi o que lle deu aquela idea, aquel plan, pasouna para fóra, xirou, e..., ¡largouse, a cen, coma se saíse dun touril!

Tanto correu pola Calle Toledo abaixo que alcanzou á súa muller mesmo cando Neves dobraba para enfia-lo Paseo do Prado. Chegados á casa, atoparon á porteira, que estaba asomada no seu ventanuco, coma sempre, ollando, albiscando, canto entrase ou saíse daquel edificio de dez vivendas, ademais dos áticos. Nicasio, de tan bo corazón como bruto, ou viceversa, meteu a man na bulsa e pasoulle dúas latas de sardiñas, que ela agradeceu con grandes espaventos ao tempo que lles devolvía o favor dándolles a primicia informativa de que se rumoreaba que o coronel Prada xa rendera, ou estaba rendendo, Madrid, co Exército do Centro incluído. De albízaras engadiulles o consello de que non estaría de máis que se escondesen por onde puidesen..., ¡que os de Franco non perdoaban, que o sabía ela, de boa tinta!

-¿Rendeu, qué? –Rebateulle Nicasio. -¡Aquí, para render, só queda o empedrado, e para iso, cos lastros tan arrincados coma as moas de meu avó!

A porteira contestoulle con un xesto enigmático, que Neves interpretou como desprezativo, ¡tratándose daquela pobre diaba! Con aquela fazaña quedaba demostrado que moverse por Madrid xa non implicaba maiores riscos persoais, agás o producido por aqueles rapaces, un cento deles, que lle encargaran á súa nai, naqueles minutos derradeiros, unha camisa azul, feita á présa. ¡Co que fose, incluso con un vestido desa cor das mulleres da familia, fose liso ou estampado, que para escorrentar naqueles rojos, dadas as circunstancias, calquera dos azuis era válido, eficaz.

Aquel día non houbo máis novidades dignas de mención, á parte dunha serie de presupostos e de esperanzas para reordena-la súa vida naquel mañá que lles prometía Patria, Xustiza e Pan.

Ao día seguinte, de madrugada, mentres Aranda, cos seus galeguiños, ocupaba en Valencia os últimos redutos, en Madrid, no corredor da Neves, déronse dúas interrupcións, dous aplanamentos de morada, sucesivos e ben diferentes, en cuestión de minutos:
-...

-¡Quietos todos, ou disparo unha raxada! ¡Tira esa pistola, e ponte diante das mulleres! ¡De présa, que este gatillo é máis suave có teu! ¡Brazos en alto...!

-¿Que, qué pasa? ¿É que xa chegou Franco...? ¡Pois ben que nos fixo esperar! –Exclamou Nicasio, en transo de darse de falanxista, á vez que deixaba caer ao chan aquela pistoliña do 7.35..., ¡por se acaso!

-¡Arriba España!

-¡Arriba!

-¡Sen moverse, e cos brazos en alto...! ¡Veña, Francisco, recolle ese chisme, que este roxo nin o precisa nin o sabe manexar! ¡Procedamos ao rexistro!

Aínda ben non obedeceran, atordados completamente e sen alento os da casa, cando os intrusos, despois de recollida a pistola de Nicasio, puxéronse a abrir portas e caixóns, empezando polo propio salón onde se atopaban uns e outros. Nisto que oíron soar unha auténtica raxada, e non unha ameaza, pero, ¡no corredor! Rodrigo apuntara ao teito, onde se achantaron aquelas balas, coma quen crava alfinetes. Nin que dicir ten que os falanxistas, sacudidos pola sorpresa, xiraron en redondo, tan en redondo, e tan rápidos que se lles foron das mans as metralletas, coa mesma dilixencia que tivera Nicasio cando soltou a súa pistola.

Neves, que se quedara no corredor, mesmo nos couzóns da porta do salón, foi a primeira que enxergou aquela sombra que se lles coaba de punteiras pola porta, que quedara entreaberta cando os azuis lle deran aquel patadón, minutos antes.

-¡Rapaces, seguide co voso Arriba España, pero vosoutros pouco a ides levantar!

-¡¡Rodrigo!! ¡Ai, grazas a Deus que chegaches a tempo, de puro milagre, que estes dous viñan a por nós! ¡Mira cómo nos revolveron isto, buscando non sei qué!

Herminia, que saíu ao corredor, en bata, segundo estaba, literalmente apoiada, sostida, na mesma porta, na querencia daquela porta, choraba en silencio, transida de emoción e incapaz de articular palabra, pero Rodrigo sacouna daquel atordamento, daquela enervación, con unha orde tallante:
-¡Recolle esas metralletas, Herminia! ¡As dúas! ¡Veña, muller, reacciona, que xa pasou todo! ¡Quítalles as balas! ¡Non só os cargadores...!

Tivo medo de que se lle disparasen ao tocalas:
-¡Rodri, que non sei cómo se fai, que a miña guerra foi..., doutro xeito!

-¡Nicasio, colle ti esas armas, e garda as balas..., por aí, nun caixón! ¡Así está ben! Agora cachéaos, a fondo; todo, incluso nos calcetíns, por se estes chulapos..., ¡por se ocultan armas brancas!

Un deles tiña un canivete, dos de acampada. Nicasio, con aquela musculatura de atleta, abatanounos, sacudiunos forte, segundo os rexistraba, coma quen airea unha alfombra:
-¡Xa está, Rodrigo, que son dous pitos pelados, e non resisten máis! ¿Que fago con esta navalliña mocha? ¿Oes, teño unha idea: queres que os cape...? ¡A coitela é axeitada, e ten fío; mira que o fago nun tris, que estes téñena branda!

-¡Non; por agora, non! Ademais, estes monos son maricas; ¿non se lles nota? Rompe esa folla e despois devólvella a este mequetrefe, para que lle quede de recordo..., ¡da súa valentía! ¿Seguro que non levan máis nada?

Nicasio fórase temperando, e soltounos, pero despois doutro repaso e doutro zarandeo; respirou fondo e xa se permitiu chanzas:
-¡Home, as chinches deixaréillelas, que son da súa familia...!

Rodrigo estaba mandón, marcial, facendo fintas coa metralleta..., ¡a falta dunha tizona!

-¡Veña, baixade eses brazos, e volvédevos, cara a min! ¡Os dous!

Volver, volvéronse, pero escumando. Un deles sublevouse:
-¡Malditos comunistas, qué putada nos fixeron, qué encerro! ¿De onde saíu este fantasma? ¡Pero pouco vos vai durar esta sorpresa, a protección deste disfrazado, que temos as vosas fichas! ¡Malditos comunistas; queimadores de igrexas, mata curas...!

Rodrigo, por toda contestación, chanceouse deles:
-¿Mata - curas, nós? ¡Pero qué marica es, qué estúpido! ¡Cousas veredes, amigo Sancho...!

O máis matón dos dous quixo facer méritos, amedrentalos:
-¡Vosoutros si que veredes! ¡Veredes as tapias do cemiterio, que vos fusilaremos igual que fixestes con Calvo Sotelo, polo cu! ¡Traidores!

O outro, ¿falanxista?, parecía ter métodos máis prudentes:
-¡Cala, ho, non sexas parvo, non alertes a estes rojazos! Aguanta e fai tempo...; ¡xa sabes!

Rodrigo tanto se irritou con iso, que lles fixo a figa:
-¿Tempo, para qué; para que veñan eses compañeiros vosos, eses que entraron aí, no outro portal, para facer outra saca? ¡Atajo de chinches!

O máis imprudente daqueles adaís do desquite prematuro non foi capaz de controlarse e ameazou aos da casa, pese a te-la metralleta de Rodrigo a medio metro das súas tripas:
-¡Xa nos botarán en falta, que isto non queda así! Daquela, ¡xa o veredes, que non estamos solos...!

Rodrigo mofouse del ao tempo que lle facía un aceno a Nicasio para que se contivese, pois o tintureiro xa levantara o pé na dirección correcta para asentarlle un inguazo co zapato do pé dereito:
-¡Caíches na trapela, paspallás! Pois non, non será así, que vos deixarei marchar antes, moito antes; polo voso ben e polo dos vosos cómplices, que lles periga o corazón se amosan por este piso. Aquí non hai problema, que vos vou liberar, pero merecedes telo, e grave, porque parvos, o que é parvos, sodes os dous; os dous, dixen, ¡a cal máis!

Daquel par de azuis, un deles, o lingoreteiro, estaba tan asustado que se lle ía a pólvora
en salvas, tusteando coma un can de palleiro morto de fame:
-¿A todo isto, qué pasa aquí? ¿Quen es ti realmente? ¿Como tes ese uniforme? ¿Que bravatas son esas? ¡Aquí en Madrid xa estamos nós, mandamos nós, que cambiaron as tornas!

Rodrigo soltoulle un, ¡Imbécil!, coma un esgarro, para seguir despois, máis controlado:
-¡Capitán de Farmacia, Rodrigo de Hinojosa, e por se non tes abondo, son un Espinosa, Espinosa de los Monteros! ¿Chegouche, cagallón? –Engadiu con xactancia, sen darse un respiro: -¡Esta é a miña familia! ¿Decátaste, mameluco? ¿Precisas algo máis; tal vez unha galleta, un tiro de graza, un caramelo, un chupete...?

O lingoreteiro seguía jau-jau, incontinente, mesmo pedindo un bozo:
-¡A trampa dese disfrace, usurpador..., vaiche custar cara, maldito comunista! –Como Rodrigo non lle fixo caso, atento a pedir un vaso de auga, aquel rapazolo seguiu retando: -¡O Exército de Franco está entrando en Madrid, por todas partes, do Norte e do Sur, así que vai quitando ese uniforme; e date preso, réndete á Falanxe, pola conta que che ten!

Rodrigo bebeu tranquilamente, un par de vasos, e despois tiroulle á cara o terceiro, burlándose canto quixo daquel mequetrefe:
-¿Preso, eu; eu, que vos estou apuntando coa metralleta? ¡Serás chulo! Es máis cretino do que pareces, ¡que xa non é pouco!

Daquela o interlocutor empezou a tomar consciencia de que tiñan a baza perdida, así que propuxo, pero con altivez:
-¡Fagamos un trato: Déixanos ir, e nós só diremos que aquí tivemos resistencia armada, e que por iso nos fomos sen facer as detencións que nos ordenaron! –Entraba naqueles amaños sen convencerse por completo de que Rodrigo fose realmente franquista, coa evidente e raposeira intención de volver a visita-la casa, ou denuncia-la familia..., ¡en mellor ocasión!

O outro “azul”, máis prudente, quixo tentea-lo terreo que pisaban:
-¿Que dis, chalao? ¡Eu quero saber, de primeiras, con quen facemos estes tratos, quén é realmente este tipo, con este uniforme! Identifícate, pero con papeis, para saber a quen deixamos aquí, que seguro es outro comunista desta célula, pois ese uniforme nunca o vin, e tesme mosca; se cadra, roubáchelo, na fronte, ¡dun morto!

A Rodrigo, coas andrómenas daqueles pseudoazuis, acabóuselle a paciencia. Colgou a metralleta dun ombro e zarandeounos, bruscamente, irado, a cada un con súa man, por onde primeiro atopou; e despois púxoos de costas á porta das escaleiras, que seguía aberta. Volveu a apuntarlles coa metralleta, en dirección ás tripas:

-¡Haberase visto; chulos da merda! ¡Oes, é que nin desarmados! Mellor prefería darvos un culatazo, para ganancia do dentista, pero vouvos dicir quen son, de verdade, para que non se vos esqueza no resto das vosas cochinas existencias: De verdade que son capitán, dos de Franco; por máis datos, recén ascendido, aínda que..., aínda que máis ben, que todo hai que dicilo..., -mirou para Herminia, -¡por méritos alleos!

Tiroulle un bico á súa muller, á súa heroína, coa punta dos dedos da esquerda, sen deixar de facer puntería; e despois volveu a encararse con aqueles oportunistas:

-¿Vosoutros, quen sodes? ¡Dous mequetrefes, que xa se nota polos feitos! ¡Agora, na desbandada dos rojos, évos fácil perseguir aos civís; desvalixa-las súas casas; facer méritos tardíos. Agora, si; agora, que están entrando os nosos soldados, neste intre, pola Porta de Alcalá, ¡a cen metros! ¿Vedes esta señora, mocosos? ¡Pois cadrádevos diante dela, que volo ordeno eu, agora mesmo, que mentres vosoutros andastes por aí, polos faiados, agochados, esperando que chegásemos os de Burgos, esta señora, que é a miña dona, que a vou condecorar de seguida, cunha boa aperta..., ¡axudou a abri-las portas de Madrid, todas, unha por unha! ¡Axudounos a pasar, mal que lle pese á señora Dolores...!

¿Que cómo o fixo? ¡Ah! ¡Iso non volo dirá; nunca, xamais, que non merecedes tal honor! Estivestes aquí tres anos, encovados coma coellos, podendo pasarvos, mil veces, ás nosas liñas, pero facía falta ter..., ¡iso que non tedes! Collede as vosas armas, agora si, pero sen balas..., ¡e ide mexar con elas, xa que non tedes pistolas; das de mexar, quero dicir! ¡Nicasio, dálles esas armas, as deles, pero..., sen a cartucheira!

Un daqueles azuis, o máis falador, apresurouse a recupera-la pistola - metralladora, pero atopouse con Nicasio que dun empuxón tirouno ao chan:
-¡Engorde, rapaz, non estires a man antes tempo, que xa terás o teu xoguete..., cando me saia dos collóns! Só vos darei estas armas, así, descargadas, sen peite, que coas balas quédome eu. ¿Non eran para min, para que as gardase eu, no propio corpo? ¡Pois logo! ¡As armas non son xoguetes para vosoutros, mamelucos do carallo! ¡Hala, ide cambiar de camisa, outra vez; de camisa e de calzóns! ¡Ah, e de paso, podedes toma-lo biberón..., aí mesmo, na Gota de Leche! Rodrigo, ¿queres que os ate cun cinto, pola gorxa, e despois lévoos a Vallecas, ás hortas, para que planten ravos? ¡Estes só valen para sachar!

-¡Bótaos polas escaleiras abaixo, cunha patada no cu! ¡Pero rápido, que cheiran á urea; estanse mexando por si..., outra vez!

O máis prudente quixo remata-la festa en paz..., ¡por se había represalias!

-Desculpe, señor, Capitán, pero nós tiñamos denuncias contra esta familia, por comunistas. Podemos demostrarllo, ¡con testemuñas!

Rodrigo volveuse a mofar:
-¿Denuncias, denuncias comprobadas? ¡Pero se aínda estamos liberando Madrid, e vosoutros xa estades ensaiando a depuración! O que tedes é medo, un medo cerval; se cadra porque non estades limpos... ¡Veña, fóra, que me estou fartando! ¡E que non saiba que neste edificio hai detencións prematuras, ou inxustificadas, que aquí respondo eu..., por todos, por todos eles, sexan das dereitas ou das esquerdas! ¿Estamos?

-¡Si, Capitán; á orde! –Taconeou un deles, que o outro seguía emperrenchado.

-¿Á orde? ¡A merda, porcos, fantasmas...! ¡Fóra! ¡A cen!

Segundo se foron, Herminia, abrazada no seu home, saloucando e tremendo dos nervios:

-¡Que noxo, meu Rodri! ¿Para isto se libera Madrid, para darlles vela aos enterradores? ¡A que nos espera de hoxe en diante, con chulos desta caste, traidores, coellos encovados que se cren vencedores!

Contestoulle Neves, que lle volveran as ganas de falar:

-Herminia, ¿lémbraste que iso mesmo, iso do noxo, dixéchelo daquela, daquela cando atopaches aquí ao profesor de ruso? ¡Saímos da corte e entramos no curral!

Herminia, ben pegadiña ao seu Rodrigo, compadeceuse daquel chisgarabís, daquel Remeiro do Volga:

-¡Ah, si, o Andrés; Andrés Roig! ¡Hai que salvalo, Rodrigo; tesmo que prometer! Xa che diremos quen é e onde vive... Nicasio, ¿tes o seu enderezo?

-¡Herminia, é algo tarde, que tamén morreu, na revolta comunista; precisamente aí onde estiveches ti, por tras de Correos...! ¡Xa preguntei, daquela mesmo!

Rodrigo, que non sabía a qué atender con tantas novidades:

-Non entendo nada do que falades; ¡tanto que temos atrasado! O que está claro é que fun bastante oportuno, mesmo providencial, pois eses tipos tiñan ganas de luxa-las mans. O máis seguro é que matinasen montar a súa checa particular, entre catro amiguetes, para evidenciarlles aos nosos que axudaron a abri-las portas de Madrid, e por iso quixeron levarvos detidos, mesmo ao confesionario da porteira. ¡Méritos doados, pero póstumos!

-¡E tanto que si! –Asentiu Nicasio. –Pero, dinos, ¿como viñeches, en vangarda, ti, un farmacéutico; ou é que xa pasastes..., todos?

-A orde é avanzar con decisión, facendo un lazo polo Sur, e ocupando os edificios estratéxicos, pero á vez con precaución, e sen escatimar metralla, ¡por se queda algún foco de resistencia! Eu non veño só, que me escoltou un comando, ¡de tiradores de primeira! Teño dous valentes aí fóra, armados ata os dentes, co mellor do noso material; aí mesmo, no descanso da escaleira. Abaixo quedaron outros dous, e na casa de enfronte, dous máis, para cubrirnos, apuntando ás ventás desta casa, e tamén ao portal..., ¡por se había dificultades!

Herminia, dándolle unha aperta continua, inseparables, ao seu home:

-¡Rodri, estás feito un valente! ¡Melloraches! –Con cariñosa ironía.

-¡Muller, con seis metrallistas dos nosos..., así calquera! ¿Por qué cres que me atrevín con eses chulos? O de vir en vangarda tampouco ten mérito, ¡eu non che podo mentir!, que todo foi idea do Xefe de Información..., que agora é coronel, que barruntou que aquí podía haber equívocos, incluso dos nosos, cos nosos, por causa da vosa personalidade dobre, desdobrada...; ¡xa entendes! Todo o mérito foi destes metrallistas, por máis que pouca resistencia atopamos, ¡que tamén hai que dicilo! E agora, unha mensaxe, urxentísima, do coronel, que con tantas emocións esquecíaseme o máis importante: Que ningún de vosoutros, e particularmente Herminia, se xacte da vosa participación clandestina; que esteades a cuberto por uns días, que nunha guerra destas nunca hai vencedores absolutos, nin derrotados insignificantes. Imos ter, previsiblemente, axustes de contas...; ¡a feixe!

Neves, que na vitoria volvía a ser a máis temperada de todos eles, e que tiña o hábito de pasar directamente dos sentimentos ao pragmatismo:

-Rodrigo, aquí moito bla-bla pero, mentres, eses rapaces teus, están aí fóra...; ¡que ata é un desprezo, e poden estar en perigo!

-Agora os mando pasar, pero aínda non vos dixen o da porteira, que lle debemos un favor: recoñeceume, a pesares do uniforme, e díxome que aquí arriba podía atoparme cunha sorpresa, que entraran dous falanxistas, coas armas na man...

Nicasio sacouno daquela inocencia:

-¿A porteira, dis? ¡Grandísima puta! Esa tal foi a que nos denunciou aos chavales, ¡seguro!, que o seu home era lexionario, e por iso se sinte cerca deles, dos falanxistas. A ela pillouna a guerra en Madrid, e o seu home será un deses que están entrando, ¡se é que vive! ¡Ela tamén quixo facer méritos...! Estaba aquí porque se veu de Ceuta...; non sei se de Ceuta ou de Melilla, ¡para parir un madrileño, que mira ti por onde escasean! Aínda onte quiteille a fame con dúas latas de sardiñas..., ¡pero, co sabido, sabido, se é hoxe métollas pola gorxa, sen abrir; a lata enteira!

-Daquela, a sorpresa qué se vai levar con nós... De aquí en diante, -Neves fixo o xuramento dos dedos en cruz, -a esa tía vouna obrigar a presentar armas, que lle hei berrar desde a porta: ¡Gertrudis, súbelle estes paquetes á comunista do terceiro! Voume tronzar de risa con ela, e menos mal se non lle afeito a cabeza..., ¡ou máis aínda!

Herminia, na súa humanidade desbordante, sen facerlle caso á vendeta da curmá:

-¡Rodri, eses rapaces...! Polo menos, dálles auga, pero coido que Neves ten por aí unha botella de reserva...; ¡augardente!

-Xa vou, muller, pero dime, primeiro, que despois teño que irme con eles para organizar Caixas de Urxencias, Botiquíns de Campaña..., ¿temos farmacia, ou..., pasáronlle o ferro eses rapaces do teu amigo Kindelán?

-Temos, Rodri, pero baleira, ou case, que nin o escaparate deixaron; ¡todo escachizado! E menos mal que conservei algún dólar na conta de Cuba...; ¡así que, desde hoxe, a comezar de novo!

-¡Ti sempre de providencia...! Pero non te preocupes, muller, que xa reconstruiremos España, que iso teñen de bo as guerras, que agora estrearemos país, reconstruído con arquitectura fascista; ¡imperial, que din os meus!

Subiron aqueles rapaces, os seis, un deles sarxento, e os outros cabos de primeira. Agradeceron a augardente pero apenas a cataron pois o sarxento entendía que o seu lugar estaba abaixo, naqueles portais, para cubrir a entrada dos que estaban ocupando o Paseo do Prado e todos aqueles edificios do contorno: Banco de España, Correos, Ministerio da Mariña, a Bolsa, os hoteis Ritz e Palas, etcétera. O capitán Hinojosa, de momento, quedouse arriba:

-Voume afeitar, que estou incómodo; ademais dunha ducha...; ¡para que lle poda dar un biquiño á túa afillada, que xa é unha moza casadeira! ¡Moi larga foi esta guerra, Herminia, que moi cambiados nos vemos, todos! ¡E ti vas vella, con “v”, que con “b” sempre estiveches, e sempre estarás! ¡O que ocorre é que pesas menos que unha bruxa sostida nunha vasoira!

-¡Esaxerado! ¡Antes non eras groseiro...! Se te portas mal, xa sabes..., ¡volves para Burgos! –Coqueteou co seu home, feito un milite bravucón!

-¿Antes, Herminia? ¿Oes, cándo foi ese antes? ¿Sería daquela, cando lle dixemos á Neviñas que lle traeríamos unhas cunchas da Coruña? Quedaba aquí, no restaurante Biarritz, chorona porque se lle ía a madriña, pingándolle o nariz...; ¡e agora, xa vedes, unha mociña casadeira! O malo é que se me esqueceron as cunchas; non sei é se foi na mesma Coruña ou en Burgos... Neviñas, na nosa lúa de mel, na definitiva, que túa madriña e mais eu témola interrompida, xúroche que che vou traer toda a praia de Santa Cristina..., ¡así sexa nunha cesta! ¿Queres unha canción, mentres?

-¡Si, padriño! –Saíulle aquel tratamento inconscientemente, por pura lóxica: ¡o home da madriña, padriño tiña que ser! E logo que, como o verdadeiro, o Bernabel, se fora coas boticas alá por sobre dos luceiros, dos luceiros cubanos... -¡Pero mellor, dúas; cántame dúas! Mamá, por veces, cántame galegadas; ¿ti sabes algunha?

-¡A ver se me lembro! ¡Ah, si! ¡Branca era a nave que di a lenda, que das augas de Cuba trouxo unha serea; tan branca e tan roiba, tan branca e tan bela, que máis que unha serea parecía unha princesa! ¡Ti, bonita; ti mesma! A-la-lá, la-ra-la-lá...!

Neviñas tronzábase de risa. Herminia deulle outra aperta, outra máis, a enésima, ao seu home, con tódalas forzas que puido reunir:

-¡Oh, Deus, Rodrigo, que tolo estás! Agora o tolo, o rematadamente louco, es ti. ¿Lémbraste daquel día en Burgos...? ¿Azóutasme...; ou xa me perdoaches?

-¿Tolo, eu? Houbo unha vez unha tola, ¡unha heroína!, unha cubana sandungueira, unha tramposa, que, falsificando receitas, cunha letra que nin o demo a lía, pois de demo tocoume facer a min, aló en Burgos, que en vez de tratamentos escribía mensaxes da Quinta Columna, nun inglés americanizado, tan macarrón, que gastei un dicionario para dalo entendido, de paso que aprendía, ¡de memoria!, as descricións botánicas de Linneo! Pero douno por ben feito, que iso fixo posible que entrásemos en Madrid, polo menos eu..., ¡trinta segundos antes! Iso si, a tempo de salvar unha familia que estaba en perigo por culpa de dous triunfalistas! ¿Coñécela, Herminia; coñeces aquela devota de San Linné?

-Coido que si, -respondeu a aludida, -pero vai calando, que ti mesmo dis que non é prudente falar diso. ¡Xa llelo contaremos aos netos..., algún día!

-¿Netos; dixeches netos? ¿Así que agora queres ter fillos...? ¡Ah, pillabana!

-¡Agora, si, meu Rodri, que cada cousa ao seu tempo: agora non estamos en guerra!

-Muller, diso, nin sei para qué, que agora, a partires deste día da vitoria, sobrarán nenos, que xa non morren na fronte...; ¡nin na fronte, nin cos bombardeos!

-¡Anda, majadero, que dis o que non sentes! Aféitate e báñate, que así non te quero, nin de lonxe, que cheiras a..., ¡a queixo de Burgos! ¿Onde o tes?

Rodrigo colgou a metralleta naquel colgadoiro do vestíbulo, que aínda seguía con ela ao lombo; e despois diso púxose a danzar, cos brazos en alto, imitando os puntos da muiñeira, chungueiro:

-¡As ondiñas, veñen e van...; non te vaias, Rianxeira, que te podes marear...!

-¡Como unha cabra; tal cal! –Riuse tamén Herminia, a cachón, destapando a hucha dos risos, tanto tempo hermética, sen descolgarse do colo do seu Cid..., ¡que por fin volvía a Cardeña, e non precisamente desde Valencia, que Valencia estaba sendo ocupada, outra vez, polas harcas marroquís, polos tuaregs do Sáhara Español, polos Tiradores de Ifni...!

-¡Estoupo de felicidade! ¡Xúrocho, Herminia! ¡Mais, para que todo fose perfecto, só nos falta un queixo de Pancorbo...!

-¿De verdade que non o trouxeches? ¡A madriña dicía que si, que o ías traer! –Neviñas decepcionouse, que a fame acumulada era moita, e anubraba un tanto ás outras ledicias.

-¡Trouxen piñas; mira, estas! ¿Velas? ¿Queres darlles unha dentada? Lanzo unha destas granadas e..., ¡zas! ¡Con iso fago unha piscina, tal que aí en Neptuno! ¿Queres unha piscina, e quitamos esa fonte vella, esa da Cibeles? ¡Ondinas veñen e van..., polo mar de Rianxo! –Volveu a danzar, como tentando toca-lo teito cos dedos, cos nervios aloucados por tanta felicidade atrasada, renacente.

-¡Que non é así, burgalés; -interrompeuno Herminia; -que estás mesturando o queixo de Pancorbo coa Rianxeira! ¡E logo que non se di, ondinas, senón ondas, ondiñas! ¡Anda, báñate dunha vez, a ver se che volve o sentido, coa limpeza! ¡Traes mugre..., de tres anos!

-¡De dous, chata; de dous! ¡Mugre, e tamén...; xa sabes, abstinencia, que ben me entendes! ¿Todo é de España, non si? ¡Pois a miña cotra, igual! ¡Viva esta España dos vivos, un millón menos..., aínda que estean sucios! Dirixíndose ao Nicasio, que se retiraba coa Neves ao seu cuarto, levando á Neviñas, para deixarlles máis intimidade:

-¡Alto, galego; alto aí, non fuxas de Madrid..., coma os do Goberno republicano, que nada máis empeza-la guerra fóronse de vacacións, de vacacións e de paella, a Valencia! Aquí, no meu macuto...; que non trouxen queixos, iso non, pero si unha roji-gualda..., ¡de dous metros! Pona ti, ti mesmo, aí na balconada, pero non asomes demasiado, non vaia ser que pacquean os de enfronte... Polo que a min respecta, esta casa queda liberada...; ¡e desinfectada de rojos tamén, asemade! ¡Viva Franco, un home grande, grandísimo, aínda que sexa cativo, aínda que sexa galego! O peor é que fala coma as mulleres, atiplado..., ¡que por algo se proclama inimigo dos masóns e dos maricas!

A Intendencia franquista chegou ao día seguinte, e para iso, ¡en gramos!, así que, no ínterim, mentres, en Cas Nicasio deron boa conta daquelas conservas..., ¡gratuítas! A súa conciencia levábao á tenda do seu ¿incidente / accidente?, pero a prudencia freaba nel; sen embargo, á noite, cunha parabéllum que lle conseguiu Rodrigo, atreveuse a osmar pola zona:

A porta daquel antro estaba aberta, coa pechadura arrincada, e iso só se podía facer desde dentro, pero alí non había ningún ser vivo, ¡nin vivo nin morto! As mercadorías desapareceran, e como a porta quedara pechada, Nicasio tivo por certo que o ferido fixo saltar a pechadura, e largouse co saco ao lombo, co pouco que lle quedaba!

O Parte da radio, como é ben sabido, diría aquilo de, En el día de hoy, vencido y desarmado el ejército rojo..., cousa que na casa da Neves foi ao revés: ¡Vencidos e desarmados aqueles pseudofalanxistas que se apresuraron a facer méritos doados, tardíos, vinganzas arbitrarias, aquela guerra esvaeceu!
…/…