As miñas novelas da memoria

Desde a morte de Franco, en Galiza, os asasinatos da ditadura parecían ocorrer na Idade Media. Algúns, sobre todo os que tiñan asasinos entre os seus antepasados, pais ou avós, dicían que aquilo eran contos ocorridos en paraísos fantásticos e que foi neses paraísos onde estiveron instalados os campos de exterminio. Contaban contos como os xastres da alma confeccionaban traxes. Desgraciadamente para aqueles asasinos fascistas non houbo un Wiesenthal que lles dese caza, pero aínda non é tarde, pois non debemos esquecer que algúns dos seus descendentes ocupan relevantes cargos políticos e son coma eles, é dicir, son como os de entón. Non hai máis que escoitar algunhas voces cargadas de connotacións negativas de suxeitos insultantes cargados de retórica policial que nos gobernan. A maldade dos seus antepasados estendeuse a eles, á súa mesma existencia como pura entidade material seguindo ese camiño biolóxicamente transmitido. Aquela maldade fascista constitúe materia literaria, pero tamén experiencia porque aquela maldade seguimos sufríndoa no individual e no colectivo coma se fose unha xaqueca transformada. O interesante do debate é que algúns podemos sentenciar e poñerlles nomes aos monstros de onte e de hoxe dunha forma directa, ou sería preferible calar e gozar do mundo, posto que todo é inconsistente, infundado e inútil, por que falar deles e do que fixeron?, por que habemos de literaturizalos?; unha hipótese, faise para non esquecelos, para lembrar as súas maldades, para lembrar o que fixeron, porque o mundo ten memoria e porque os escritores somos unha parte desa memoria, unha especie de xusticeiros, uns Wiesenthal que os cazaremos eternamente e para que os descendentes daqueles asasinos non cometan dos seus antepasados, para que non nos collan desprevidos, para facer xustiza e condenalos eternamente. Aínda quedan moitos asasinos entre nós.

FOXAS

Nestas historias está presente a morte, que como ao longo da escritura becqueriana, da forma ao noso baleiro, sombra á nosa fugacidade. Como no mito de Pigmalión e Galatea, mito da pedra vivinte, o poeta quere encher a ausencia, a do amor na morte, procurando alcanzar unha visión da eternidade.

ÚLTIMOS DOUS VERSOS DA RIMA LXXVI DE BÉCQUER
Oh!, que amor tan calado, o da morte!
Que soño o do sepulcro, tan tranquilo!

FOXAS

Na miña novela, os mortos e as mortas falan nas foxas, nas distintas foxas que existen espalladas pola xeografía galega. Algúns non saben se xa acabou a Guerra. Os que están nas foxas queren saír, as súas almas necesitan restauración, que se lles faga xustiza, camiñar até o mais alá. Os mortos saben quen os asasinou, coñecen o nome e os apelidos dos asasinos. Ouvíronos falar cando os paseaban nos intres previos aos disparos. Os asasinos teñen herdeiros, algúns poden ser persoas relevantes no económico e no político que levan na conciencia o sangue de ser fillos, a maioría netos de fascistas, paseadores, delatores, covardes e asasinos do franquismo. No entanto, eles teñen unha desculpa, daquela moitos aínda non naceran. Esa é a súa herdanza, levar sangue fascista dentro das súas veas. O personaxe desta obra é unha pantasma que caza fascistas, un investigador da historia da Guerra e Posguerra de España que visita as foxas espalladas dentro do territorio nacional. El ponse en contacto cos mortos, ve os mortos e fala con eles. Os mortos son testemuñas do xenocidio.

No Blog Estación Atlántica. Galicia Mártir, lin que o día 19 de marzo do 2005, na páxina de opinión de Faro de Vigo apareceu unha columna do avogado e ex concelleiro do Concello de Vigo polo Partido Popular Ramón Cortegoso na que contestaba ás preguntas do seu fillo de 10 anos: (Papá, Franco morreu onte?) Ramón explicoullo ao xeito dos que queren tapar o pasado da España de chumbo e sangue, e foi publicada no Faro de Vigo. No entanto, cando os herdeiros das vítimas do franquismo lle mandan outra carta a ese neno de dez anos falándolle do asunto, o Faro de Vigo censurouna como ten costume. Velaquí un pouco do que se lle dicía ao neno: “Querido neno: teu pai, Ramón Cortegoso, non cho soubo explicar, ou non o sabe, ou non o quer saber porque posiblemente forme parte desas familias de paseadores que queren tapar o pasado dos seus devanceiros e dos crimes que cometeron”.

DA MIÑA NOVELA “CONVERSAS NAS FOXAS”

FOXA 1

DO AMENAL

... Non sei cantos hai nas outras foxas que están a carón desta, nesta mesmo somos catro. Ás veces falamos, ás veces rimos, ás veces choramos. Xa levamos moito tempo aquí. Que pasou? Acabou a guerra? Por veces ouvimos falar á xente aí por riba ou cantar o Himno Galego. Daquela a guerra tivo que acabar, e se acabou, a que esperan pra sacarnos de aquí?, Talvez non queren que saiamos porque algúns terán medo que digamos quen nos matou, Quen nos matou tamén estará morto ou a punto de estalo, pois tempo pasou abondo, Quizais non saiban onde estamos e haxa que mandarlles un sinal, Calade, velaí andan, semella que cavan, como segan furando axiña nos atoparán, Imos ser famosos, até os dos periódicos nos sacarán fotos, Eu estou desexando saír que teño moito que contar, Quero que os vivos saiban quen non matou, quen nos perseguiu, quen nos enganou, quen estragou as nosas familias, eu non llelo perdoo, Pero eses asasinos xa están moi vellos ou xa morrerían, ho!, Pero quedan os seus fillos, os seus netos, alguén quedará e xa vai sendo hora que cobren a herdanza que os seus devanceiros lles deixaron, Eles non teñen culpa do que os seus avós ou os seus pais nos fixeron, Tampouco a tiñamos nós, nin as nosas mulleres, nin os nosos pais ou os nosos fillos, que os pais, os avós ou os bisavós dos herdeiros fosen uns falanxistas fillos do demo, Velaí quen nos reclama, un escritor está a falar de nós, está a facernos xustiza destapando a memoria. El contará as nosas vidas, as nosas mortes e os nosos pesadelos, Se ha contar as historias de todos os que fomos tirados nas foxas por toda Galiza xa ten que escribir, Bo! Só ten que poñer o nome e os apelidos, a idade, o ano no que morremos, que descanse en paz e pouco máis. Case o mesmo que han poñer no camposanto se algunha vez nos levan para el, Vós confundides o novelista cun escritor de necrolóxicas, Con nós cada necrolóxica será unha historia que non collerá escrita nas paredes das nosas lápidas, De min terá moito que contar, aínda que a miña vida fose máis curta que a vosa cando nola quitaron, Eu xa case me esquecín como foron as cousas, pasou moito tempo e a miña cabeza está oca, só é un óso con buratos, Pois eu lémbrome de todo e a miña cabeza tamén está oca. Lembro cando fun votar con meus pais o Estatuto de Autonomía. Aquel día para nós foi unha festa. Uns días antes a xente, como é costume nesta terra, falaba con voces de pesimismo. Uns falaban dos militares, outros dos atentados, do goberno, da crise económica...

RESUMO

Como digo, en cada foxa está escrita a historia dunha vida, historias de vidas sinxelas, que senón fosen vítimas do xenocidio franquista nunca se falaría delas. Aos asasinados sempre os seguen os seus asasinos, perseguíronos na vida e seguen acompañándoos na morte. Talvez cando os saquen das foxas e descansen en paz na sepultura familiar no cemiterio da súa parroquia, nunha sepultura preto estea soterrado un falanxista, talvez o que os matou. Xa me gustaría atopar un pobo onde puidese chegar, falar coa xente e que ninguén se lembrase que alí fai setenta e cinco anos houbo unha guerra...