4.-Entramos nos SÉCULOS ESCUROS.
(Galicia conserva algunha peculiaridade)


A historia de Galicia e especialmente da súa lingua , entra nos chamados Séculos Escuros XVI-XVIII. Esta caracterizada case polo absoluto silencio literario: son os chamados certamente “Séculos Escuros”.
Despois do esplendor cultural (sobre todo poético) de Galicia na Baixa Idade Media, as circunstancias históricas -sobre todo a súa adscrición o reino de León e Castela- levárona a unha independencia cada vez maior do centro Castelán. Mentres que Portugal se independiza, Galicia queda absorbida polo reino de Castela.
Paralela a decadencia política vai a decadencia cultural autóctona ou propia, que culmina precisamente nestes séculos, nos que a producción literaria está constituída por moi poucos textos en galego, a característica principal é a marxinalidade, a circunstancialidade e, en definitiva, o conxunturalismo: a maioría das manifestacións literarias débense a feitos alleos a propia inspiración poéticas, certames, etc.. –ou o propósito da creación dunha literatura autónoma en si mesma.
Recollendo por xéneros o fundamental da producción literaria en galego destes tres séculos en prosa so se conservan hoxe dous minúsculos textos, un de Martín Sarmiento, o outro de Mendoza de los Ríos, sen moita relevancia.
Aínda nesta situación hai dúas institucións que lembran –sen querelo o centralismo- a peculiaridade de Galicia. A Capitanía e as Xuntas

Unha Capitanía Xeral
Olalla López Belón

A concesión da capitanía xeneral expedida polos Reis Católicos (29 novembro de l494) a favor de Gonzalo de Córdoba aparece como xa fora designado o “noso reino de Sicilia e outras partes de Italia. Tamén en América durante a colonización denomínase Capitanía a unha extensa demarcación territorial que era gobernada con certa independencia. En España as Capitanías Xenerais existen dende finais do século XVII ou principios do XVIII. En 1705 apareceron as Capitanías Xenerais de Aragón, Andalucía, Cataluña, Castela a Vella, Estremadura,Galicia, Guipùzcua,Navarra, Valencia, Costa de Granada, Canarias e Mallorca.

Durante o sáculo XIX o número de Capitanías Xenerais experimentou diversas modificación ata a actualidade . O fronte dela encontrase un xeneral do Exército da Terra.

A función das capitanías

A condición de Capitán Xeral uníuselle o cargo de gobernador foi – como quedou dito- creado en Galicia durante o reinado dos Reis Católicos e ven a sustituir os condes que gobernaron durante a Idade Media.

O primeiro gobernador-capitán xeneral do reino de Galicia foi Fernando de Acuña, que chegou a Santiago de Compostela a finais de 1480. Na Real Cédula fechada en Toledo o 3 de agosto de l480 dicíase que a súa designación tiña como obxectivo “gobernar e manter os nosos pobos en toda quietude e xustiza e defender os nosos súbditos e naturais de todas aprensións e violencias”, o historiador González López sinala que o noso gobernador “condùxese nela (Galicia ) como un xefe militar en territorio ocupado.”

Os poderes do capitán xeneral eran moi amplos e segundo López Ferreiro, cumpríalle coñecer e fallar calquera causa civil ou criminal, desterrar a calquera persoa que se crese necesario, pretenden os que entende que debían ser presos; poñer xuíces e correxidores onde crera o concurso de toda a xente da guerra do país. A división en cidades que posuía coma xefe militar e presidente da audiencia provocou a pugna entre as cidades da Coruña e Santiago.

A autoridade militar tornou o título de capitán xeneral de ambas e o comandante en xefe do séptimo corpo do exército. O 2 de novembro de 1904 creouse a VII Rexión militar do corpo de exército, composto polas provincias de Valladolid, León, Salamanca, Oviedo, A Coruña, Lugo, Ourense e Pontevedra, deixando subsistente dentro de dita Rexión a Capitanía Xeneral de Galicia coas súas 4 provincias.
Aínda hoxe podemos ver na Coruña o Palacio de Capitanía Xeneral que se ergue sobre o sobar do que no século XV tiña el o poder galego Gómez Pérez das Mariñas.
.

As Xuntas

Celia García Castro

As Xuntas eran, exceptuando as Cortes, a institución “Parlamentaria”, que desempeñou o papel máis importante neste Séculos de baixa representación xeral e estamental..

Son, un instrumento que a monarquía utiliza para a súa política . Ata 1834 é unha proba do recoñecemento da identidade do Reino de Galicia . Eran, unha institución feble politicamente. Reuníase as instancias do monarca, do gobernador ou do Real Acordo, eran convocadas cando as necesidades o requirían. Carecían de poder para discutir tanto os impostos, como os servicios, nin posuía local propio, persoal fixo, etc. Trátase dunha institución carecente de poder fronte as esixencias da monarquía. En ocasións o negarse os procuradores a conceder servicios, foron chamados o presencia do gobernador.

Despois de recibida a convocatoria da Xunta os rexedores de cada cidade elixían un deles, que se desprazaba ò lugar no que ten lugar as xuntanzas. Non quedan claros cales eran os criterios que seguían para a elección. As veces un mesmo rexedor concorre a varias Xuntas. Os oficios de rexedores aparecen no século XVII. As Xuntas expresaban o sentir dos fidalgos. Representan as oligarquías urbanas, aínda que non sempre a fidalguía se sentiu identificada cas Xuntas. A fidalguía vía desagrado de actuacións dunhas Xuntas formadas por rexedores de cidades. En 1665 os fidalgos solicitábanlle o rei Carlos II, que se volvese a revitaliza-la figura dos fidalgos do reino. As Xuntas representaban en definitiva as oligarquías urbanas, representan o sentir da fidalguía.
Durante o século XVII celebráronse 38 Xuntas polo menos, finalizada a guerra con Portugal as Xuntas atrevéronse a mostrarse reticentes a hora de conceder pedidos.


Joven