A historia de Galicia e especialmente da súa lingua , entra nos chamados Séculos Escuros XVI-XVIII. Esta caracterizada case polo absoluto silencio literario: son os chamados certamente “Séculos Escuros”.
Despois do esplendor cultural (sobre todo poético) de Galicia na Baixa Idade Media, as circunstancias históricas -sobre todo a súa adscrición o reino de León e Castela- levárona a unha independencia cada vez maior do centro Castelán. Mentres que Portugal se independiza, Galicia queda absorbida polo reino de Castela.
Paralela a decadencia política vai a decadencia cultural autóctona ou propia, que culmina precisamente nestes séculos, nos que a producción literaria está constituída por moi poucos textos en galego, a característica principal é a marxinalidade, a circunstancialidade e, en definitiva, o conxunturalismo: a maioría das manifestacións literarias débense a feitos alleos a propia inspiración poéticas, certames, etc.. –ou o propósito da creación dunha literatura autónoma en si mesma.
Recollendo por xéneros o fundamental da producción literaria en galego destes tres séculos en prosa so se conservan hoxe dous minúsculos textos, un de Martín Sarmiento, o outro de Mendoza de los Ríos, sen moita relevancia.
Aínda nesta situación hai dúas institucións que lembran –sen querelo o centralismo- a peculiaridade de Galicia. A Capitanía e as Xuntas

A función das capitanías

A condición de Capitán Xeral uníuselle o cargo de gobernador foi – como quedou dito- creado en Galicia durante o reinado dos Reis Católicos e ven a sustituir os condes que gobernaron durante a Idade Media.

O primeiro gobernador-capitán xeneral do reino de Galicia foi Fernando de Acuña, que chegou a Santiago de Compostela a finais de 1480. Na Real Cédula fechada en Toledo o 3 de agosto de l480 dicíase que a súa designación tiña como obxectivo “gobernar e manter os nosos pobos en toda quietude e xustiza e defender os nosos súbditos e naturais de todas aprensións e violencias”, o historiador González López sinala que o noso gobernador “condùxese nela (Galicia ) como un xefe militar en territorio ocupado.”

Os poderes do capitán xeneral eran moi amplos e segundo López Ferreiro, cumpríalle coñecer e fallar calquera causa civil ou criminal, desterrar a calquera persoa que se crese necesario, pretenden os que entende que debían ser presos; poñer xuíces e correxidores onde crera o concurso de toda a xente da guerra do país. A división en cidades que posuía coma xefe militar e presidente da audiencia provocou a pugna entre as cidades da Coruña e Santiago.

A autoridade militar tornou o título de capitán xeneral de ambas e o comandante en xefe do séptimo corpo do exército. O 2 de novembro de 1904 creouse a VII Rexión militar do corpo de exército, composto polas provincias de Valladolid, León, Salamanca, Oviedo, A Coruña, Lugo, Ourense e Pontevedra, deixando subsistente dentro de dita Rexión a Capitanía Xeneral de Galicia coas súas 4 provincias.
Aínda hoxe podemos ver na Coruña o Palacio de Capitanía Xeneral que se ergue sobre o sobar do que no século XV tiña el o poder galego Gómez Pérez das Mariñas.
.

As Xuntas eran, exceptuando as Cortes, a institución “Parlamentaria”, que desempeñou o papel máis importante neste Séculos de baixa representación xeral e estamental..

Despois de recibida a convocatoria da Xunta os rexedores de cada cidade elixían un deles, que se desprazaba ò lugar no que ten lugar as xuntanzas. Non quedan claros cales eran os criterios que seguían para a elección. As veces un mesmo rexedor concorre a varias Xuntas. Os oficios de rexedores aparecen no século XVII. As Xuntas expresaban o sentir dos fidalgos. Representan as oligarquías urbanas, aínda que non sempre a fidalguía se sentiu identificada cas Xuntas. A fidalguía vía desagrado de actuacións dunhas Xuntas formadas por rexedores de cidades. En 1665 os fidalgos solicitábanlle o rei Carlos II, que se volvese a revitaliza-la figura dos fidalgos do reino. As Xuntas representaban en definitiva as oligarquías urbanas, representan o sentir da fidalguía.
Durante o século XVII celebráronse 38 Xuntas polo menos, finalizada a guerra con Portugal as Xuntas atrevéronse a mostrarse reticentes a hora de conceder pedidos.