|
XOSÉ.-(Non tén acougo. Fala só). Canto mellor sería que arrincásemos para o hospital cando eu lle dicía; pero esta muller miña sempre tén tanto medo a facerse pesada...
(Sae a Maleteira cunha palangana na man. Bota nela auga quente e volve a irse para tras das cortinas. Media este diálogo cortado):
XOSÉ.-¿Xa?.
MALETEIRA.-Logo, logo.
XOSÉ.-¿Todo vai ben?
MALETEIRA.-¡Todo vai ben!
XOSÉ.-(Outra vez fala só): ¿Por que tiña que ir mal?... Eu tampouco nacín nunha clínica. Aínda hai moitos que non nacen nunha clínica. Algúns nacen polo camiño, ou nun taxi... ¡Deus che axude, María!... ¡Que muller máis sufrida! ¡E dicía que lle doía pouquiño!... Dicía: “Dóeme pouquiño”.
MALETEIRA.-(Berra desde dentro). ¡Xosé, pampallonciño, vente, que xa está lavadiño!
XOSÉ.-(Brincando de ledo). ¡É neno! ¡É neno!
(Entra para tras das cortinas. Óense algúns bicos. Tamén poden escoitarse choros de recén nacido gravados. Escoitase a Xosé).
¡O meu neno! ¡O meu neniño!
MARÍA.-¡O noso neno! ¡O noso neniño!
XOSÉ.-Xa cho dicía eu, María, tén a túa mesma cara.
MARÍA.-Ata agora seméllase a todos.
MALETEIRA.-(Sae tola de leda e berra ós catro ventos).¡Veciños, vide todos á miña casa! ¡Naceu aquí un neno! ¡Vide, veciños! ¡Vide velo! ¡Axudeille eu a nacer! ¡Eu, a maleteira! ¡Eu coas miñas mans! ¡Na miña casa! ¡Vide velo! ¡Vide todos os bos e xenerosos! ¡Non hai outro neno coma el! ¡Vide velo!
(Tódolos que vaian chegando entran á escena sen cumpridos. Os primeiros son dúas nenas e un neno: Anxélica, Ánxela e Rafael).
OS TRES NENOS.-(A un tempo). ¿Podemos ver ese neniño?
MALETEIRA.-Podedes, pero antes ti Rafael, meu anxo, que máis ca correr voas, vai avisar polo barrio, que quero que o saiban todos. E dilles que traian algunha cousiña; que os pais non son ricos.
(Vaise o neno, e a Maleteira encamiña ás nenas para a habitación.
Chega Simón. É un home vello)
SIMÓN.-¿Que foi?
MALETEIRA.-Que tiven un neno.
SIMÓN.-¿Que tiveches un neno?... ¿Que tiveches un neno ti?
MALETEIRA.-Si. Este neno tamén é meu. Naceu na miña casa. Fun eu a primeira que o tivo nas mans. ¡Canto teño desexado un fillo! ¡Este fillo tamén é meu!
SIMÓN.-¿Pero quen son os pais?
MALETEIRA.-A nai é María... e o pai, supoño que será Xosé, uns pobres coma nós. Están aí dentro, pode ir velos, señor Simón.
(Entra Simón. Chegan Marta e Rubén. Este pode vestir unha funda de obreiro).
MARTA.-¿Como foi?
MALETEIRA.-Foi ben. Non había sitio na pousada.
RUBÉN.-¿En ningunha pousada?
MALETEIRA.-Para eles, seguro que en ningunha pousada.
MARTA.-Parece un milagre.
MALETEIRA.-¡É un milagre!. Entrade velo.
SIMÓN.-Vou avisar que veñan os máis da casa e que lles traian algo a estes pobres... Agora eu xa morro en paz; porque puiden ver a quen me releve... A miña pel escurece e a súa reloce. Os meus ollos apáganse e os seus brillan coma luceiros... ¡Naceu un home novo, pode morrer un home vello!
MALETEIRA.-¡Nada de cavilar en morrer! ¿Quen pode matinar na morte diante da vida?
SIMÓN.-É unha débeda que todos temos que pagar, e a ninguén lla perdoan... Adeus, e noraboa tamén a ti. (Vaise)
MALETEIRA.-Non deixe de volver máis tarde ou mañá vostede tamén.
(Chega Elena con un envoltorio debaixo do mantelo).
ELENA.-¿Volviches a beber ou é certo que naceu aquí un neno?
MALETEIRA.-¿Volviches a beber?. ¿Volviches a beber?. ¡Pola túa mala lingua non pasan os anos! ¿Tráeslles algo?
ELENA.-Media botella de viño doce, que me sobrou de cando tiven a Uxía.
MALETEIRA.-Co agarrada que es, iso en ti é moito. Entra e atusma, que iso é o teu.
(Entra Elena e sae Marta).
MARTA.-¿Oíches, Maleteira?, se segue chegando xente non se vai caber aí dentro.
MALETEIRA.-¿E que se pode facer?. Eu non teño máis sitio.
MARTA.-Poderiamos sacar a María para aquí no mesmo xergón de palla en que está.
MALETEIRA.-Se cadra, está máis a gusto nunha hamaca vella que teño. ¿Non lle pasará mal?
MARTA.-Non creo. Está tan fresca coma se nada pasase, e iso que é primeiriza.
MALETEIRA.-Seguro que lle fixo ben andar ata a última hora.
MARTA.-Imos, logo, por ela, antes de que chegue máis xente.
MALETEIRA.-¡Imos!. (Chama ás nenas). Pequenas, vídevos para aquí é reparade que non se bufe esta pota que está ó lume.
ANXÉLICA.-A min paréceme moi pequeniño.
ÁNXELA.-Cando nacemos, todos somos pequeniños?
ANXÉLICA.-¿Pesará dez quilos?
ÁNXELA.-¡Serás bruta!... Miña irmá cando naceu pesaba tres e medio e todos dicían que era moi grande.
ANXÉLICA.-¿Será cego?
ÁNXELA.-¿Por que ha de ser cego?
ANXÉLICA.-Como aínda non abriu os ollos...
ÁNXELA.-Miña avoa di que seguen durmindo dez horas ou máis e que nin ven nin oen ata pasados uns días.
(Axúdanlle a vir a María e a sentarse nunha hamaca. Xosé trae un neniño ou un boneco envolto en paxelos, que logo collerá María para o seu regazo. Xosé senta ó seu lado. Os demais sitúanse pola escena como mellor poidan sen taparse uns a outros.)
XOSÉ.-¿Estás a gusto, María?. ¿Non che faría mal moverte?
MARÍA.-Estou moi ben. Estou moi a gusto. Pouco importan as dores do parto comparadas coa alegría de alumar para o mundo un home novo.
(Chega Xoana. Trae unhas andadeiras)
XOANA.-Xa viña chegando, e o vello Simón fíxome volver á casa por algunha cousiña para esta boa xente.
MARÍA.-Non deberían molestarse tanto por nós.
XOANA.-Non é molestia. Tráiolles estas andadeiras, que para os meus non creo que volvan a facer falla.
MALETEIRA.-Muller, este é ben criado, pero daquí a que comece a andar, aínda lle quedan catro bágoas que botar.
XOSÉ.-Deus o ampare e o críe para ben, que xa lle chegará o seu día.
(Chega Ana que é unha velliña, moi vella. Vén moi ataperuzada nun manto negro e anda dobregada coa axuda dun caxato).
(A Maleteira sáelle ó encontro agarimosa para axudarlle a camiñar).
MALETEIRA.-Entre, señora Ana. ¿Como deu chegado aquí co reuma que tén?
ANA.-Por ver a un recén nacido andaría o que fose, e mais ben sabe Deus que me doen tódolos osiños.
MALETEIRA.-Pois aquí os tén. Os pais chámanse Xosé e María.
ANA.-Noraboa, filliños. Nada vos traio, pero aceptarédesme estes aforriños para mercarlle unha mamadeira.
(Xosé recolle os cartos que lle entrega Ana)
MARÍA.-Nós nunca poderemos pagar todo isto.
RUBÉN.-¿Quen falou aquí de pagar?. Todo pouco dá sido.
XOSÉ.-Dá moito máis o que dá pouco do moito que lle fai falta, ca o que dá moito do moito que lle sobra.
MARÍA.-Nin no mellor sanatorio do mundo poderían ser máis agasallados pais e fillo.
ANA.-¿Deixádesme velo?
MARÍA.-¡Non faltaría máis!
(Ana pousa un bico na fronte do neno. Mentres falan entre si en son baixo Marta e Xoana)
MALETEIRA.-Marta e Xoana, ¿non estabades a mal entre vós?
XOANA.-Estabamos desde hai dous anos. Por cousa de nada comezamos a torcernos a cara e negarnos o saúdo.
MARTA.-Foi este encontro a oportunidade para que nos atopasemos. Dalgún xeito, este neno é o causante da nosa reconciliación.
(Chega un coxo en muletas)
RUBÉN.-¿Tamén vostede aquí nas súas muletas?
COXO.-Si, contaba con non volver a saír da casa ata que me levásedes para a furada, pero foi tal o revoltixo que se armou, que non sei como nin como non, boteime a andar e cheguei. Puiden comprobar que aínda me quedan máis folgos dos que pensaba. (Mira ó neno). ¡Que guapiño é!. Deus o bendiga.
(Volve o neno Rafael. Trae collido da man a un cego.
Antes de intervir na conversa escoitan a Ana)
ANA.-É un caraveliño, miña xoíña. Se non fose polo medo a que esperte chorando, comíao a bicos... O seu cabeliño roibo, a pel rosada, e a boquiña semella unha cereixa madura.
CEGO.-¿Como tén os ollos?
(Hai silencio. Ninguén responde de momento).
CEGO.-Dicídeme, por caridade, ¿como son os ollos?
MARÍA.-Son da cor do ceo.
CEGO.-(Fala con lentitude). Os ollos da cor do ceo...¡Que fermosos deben se-lo ollos da cor do ceo!... ¡Que fermoso debe ser o ceo!... ¡Que belidos deben ser os ollos da cor do ceo!... A pel rosada, o cabelo dourado... ¡Xa está!... É coma se eu mesmo o estivese vendo... En realidade estouno vendo... Estouno vendo cos vosos ollos... Cos ollos que vosoutros me prestades á falta dos meus. ¡Moitas gracias!... ¿Deixádesme que o apalpe?
(Rafael guíao ata preto de María, e Ela cóllelle a man e diríxella ata toca-la cara do neno. Logo segue o cego).
CEGO.-Vouvos dicir eu como sinto que é, se mo permitides. ¿Cantas comigo, Rafael?
(Axudado por Rafael, disponse a canta-lo vilancico que vén a continuación. Será ben que se acompañe con algúns instrumento musical, preferentemente un violín).
CEGO E RAFAEL.-
Mirada tan tenra,
“Tén cara meigosa tan doce sorrir,
de neve e carmín. que crava na alma
Tén labios vermellos, crava sen ferir,
cal rosa de abril. crava sen ferir”.
TODOS.-(Aplauden) ¡Moi ben! ¡Moi ben!
MARÍA.-¡Que Deus lles conserve a gracia!
(Entra, borracho, un alcohólico. Vén mal afeitado, descoidado, luxado, mal vestido. No peto dunha vella gabardina leva unha botella de viño medio baleira. Aínda que de entrada faga rir ós espectadores, deberá facelos calar e pensar ó pouco tempo).
BORRACHO.-(Despois de mirar con ollada insegura a tódolos que están en escena, diríxese a Xosé). ¿Es ti o pai? (Sen agardar resposta). ¡Vaia que ninguén che trouxo nada a ti!... Nestes casos ninguén se lembra do pai,coma se o pai non tivese que trasfegar duro tamén para quitar os fillos adiante... Pois, de ti acordeime eu..., toma, bota un grolo, que boa falta che ha de facer. (Ofrécelle a botella e Xosé acepta botar un trago. O borracho bebe tamén)... Eu tamén fun pai, ¿sabes?... A xente ri... Á xente gústalle rir, que mentres ri non pensa. (Ó público) ¡Ríanse!... ¡Ríanse!. (Métese por entre a xente)... ¡Ríanse!. ¡Aproveiten a ocasión!... Os borrachos somos para iso, para facer rir... (A calquera espectador)... Eu tiven dous fillos... Morreron os dous tísicos. A culpa foi da miña muller que se puxo tuberculosa por pasar fame... Non. Ninguén tivo a culpa... Estou moi borracho. ¡Ríanse!... Non teño traballo, ¿quen lle vai dar traballo a un borracho?. ¡É igual!. ¿Para quen hei traballar?... Hai xente á que lle gusta rir. Non teño máis compañía ca esta botella, e Deus ben o sabe e non lle parece mal...,¿ou pareceralle mal?. (Vai preguntando sucesivamente a tres ou catro espectadores). ¿Pareceralle mal?. ¿Pareceralle mal?... Ninguén tén culpa de nada. Ninguén tén a culpa de que a miña muller morrese tuberculosa. Ninguén tén a culpa de que morresen os meus filliños. ¿Por que non se ri ninguén? (Berrando de xeito disconforme) ¡¡Ríanse!!... Se este neno morrese esta noite, ninguén tiña culpa... Ás veces hai xente que non se ri... ¿tería alguén a culpa se morrese este neno?...(Para si) ¿Tería eu a culpa? (Ó ir volvendo para o escenario vai facendo preguntas directas ós espectadores). ¿Terías ti a culpa?... ¿Teríamos nosoutros a culpa?... ¿Teríades vosoutros a culpa?... (Xa no escenario). ¡Seguro que tiñan eles a culpa!. ¡A culpa sempre é deles!. ¡A culpa sempre é dos outros! Agora xa ninguén se ri... Eu paréceme que non tiven a culpa de que xa non se rían, a culpa foi do espírito... do espírito do viño.
(A Maleteira vai en busca do Borracho e lévao collido por un brazo para unha banda mentres lle di:).
MALETEIRA.-Cala, anda, cala; que non estás para tanto matinar.
BORRACHO.-Si..., vou calar. Se cadra, falando tanto, ofendín a alguén. (Ós espectadores pero sen moverse do seu sitio). Desculpen e perdoar por todo.
(Cando volveu para o escenario o Borracho entrou en escena Romualdo de xeito misterioso: mans nos petos, cabeza baixa, caviloso e ensimesmado. Situouse a unha banda como se tratase de que ninguén reparase nel).
RUBÉN.-(A calquera que teña ó seu carón). ¿Como viría ata aquí Romualdo, se desde que retornou da emigración anda tan tristeiro e ensumido en si que mesmo semella que se esconde da xente?
MARTA.-¿Romualdo, e ti aquí?
(Romualdo comeza a rir a modiño, pouco a pouco vai subindo o son ata rir a grandes gargalladas coma se fose víctima dun ataque de histeria. Ó mesmo tempo xira sobre si mesmo e dá palmadas rítmicas coas que marca un certo compás dos seus movementos aloucados. Todos están moi sorprendidos e mesmo semellan pillar medo. Pasado como cousa dun minuto, encárase con el Rubén, agárrao forte, deteno e bérralle).
RUBÉN.-¿Puxécheste tolo?
ROMUALDO.-(Déixase deter en seco e responde moi fatigado) Si. ¡Estou tolo de ledicia!; porque hai dez minutos que quería estar morto e, non obstante, estou vivo.
MARTA.-¿Quen te entende?
ROMUALDO.-(Vaise serenando) É doado... Saín da miña casa resolto a tirarme á vía do tren cando pasase algún; pero, ó pasar por diante desta, sentín unha curiosidade irresistible e entrei, e estou aquí, e estou vivo, e xa non quero morrer. (Volve a ir subindo o son) ¡Xa non quero morrer! ¡Volvo a ter ilusión por vivir e loitar! ¡Non quero morrer!
ANA.-Se non fose por este neno, ti non estarías aquí.
ROMUALDO.-(Ergue os brazos e mira ó ceo como falando con alguén de máis aló). ¡Non, abofé! ¡Xa non quero morrer!
ANA.-¡Salvouno o nacemento deste neno!
ROMUALDO.-¡Non quero volver a querer morrer!
ANA.-(Vaise dispoñendo a caer de xeonllos diante do neno). Só Deus salva.
ROMUALDO.-¡Quero vivir! ¡Quero loitar! ¡Quero cantar!
ANA.-(Xa de xeonllos). ¡Este neno é Deus que volveu a nacer entre nós!
(Todos se van axeonllando, menos o Coxo que, se estaba sentado, ponse de pé).
FIN
|