17
A Xanela
Primavera 2002
Frei Martiño Sarmiento
H
ai pouco máis de trescentos anos nacía en Vilafranca do Bierzo, de pais galegos, Pedro
José García Balboa, quen andando o tempo sería coñecido como Frei Martín Sarmiento.
Das terras bercianas, de cultura galega, a familia trasládase a Pontevedra en 1695,
cando o neno apenas conta os catro meses de vida. Nas inmediacións da Boa Vila
transcorre a súa infancia e primeira adolescencia, ata os quince anos.
A partir de aí a súa vida transcorre de mosteiro en mosteiro: San Martín en Madrid
(1710) para profesar na orde benedictina, Hirache (1711-1714), Madrid de novo, Salamanca,
Eslonza (1717), Celorio (1720-23), San Vicente de Oviedo (1723, onde se atopa co Padre
Feijóo) e Madrid outravolta (1725) onde asenta definitivamente, agás uns meses de estadía
en Toledo.
Das súas viaxes a Galicia deixou constancia en dous diarios: a primeira entre 1745
e 1746, a segunda case dez anos despois.
Defensor da obra do Padre Feijóo, do que foi discípulo e amigo; polígrafo de inmensa
erudición que apenas publicou en vida; o Padre Sarmiento interesouse e deixou estudios
manuscritos algúns solicitados ou encargados por nobres ou monarcas sobre
diversos temas relacionados coa a historia da literatura, a botánica, as ciencias naturais,
a arte e a escultura, a xeografía, a pedagoxía, a economía, a etimoloxía...
Mais a importancia de Sarmiento para nós está na súa defensa da lingua galega
como lingua apropiada para o ensino, a necesidade da súa ensinanza e do seu uso por
parte da Igrexa e das institucións do país, así como nos seus estudios sobre ela.
Morreu no 1772, aos setenta e sete anos, na súa cela de San Martín en Madrid,
convento hoxe desaparecido, así como os restos do sabio galego.
FESTA DAS LETRAS
O P. SARMIENTO
NUN ÓLEO DE XOSÉ VICENTE COUSIÑO
QUE SE ATOPA NO MUSEO DE PONTEVEDRA