
3
A Xanela
Primavera 2002
CREACIÓN
C
omo ben se deduce da rotundidade do apelido,
este paisano non era de natural chairego, senón que
viñera dende os anchos horizontes das nosas
fisterras, concretamente de Borneiro, en terra de
Bergantiños. Fixérase o Evaristo fillo adoptivo do
país por obra e gracia da súa muller, a Camila de
Parga, de sona na Chaira enteira e parte do
estranxeiro por descubri-lo segredo para facer que o
arroz se non pasade na paella. Coñecéranse os
dous na romaxe do San Vitorio de Damil, á que
acudira o Evaristo por mor dunhas espullas colora-
das que se lle puxeran na tampa dereita cando tiña
dez anos. O santo fixo o seu e, por intercesión de
panos mollados e misa cantada, curoulle as verru-
gas e a maiores deulle moza e logo muller de creto.
O Evaristo, afagado por tanta amabilidade por parte
do panteón chairego, decidiu ficar a vivir aquí logo de
casado, e, que un saiba, nunca deu mostras de
arrepentimento.
O Evaristo Antelo trouxera dos seus confíns
naturais historias de santos que lle facían a vida
imposíbel ás serpes, e de mouros de pel negra e
cabelos rubios que se deixaban ver nos castros da
beiramar, e de pitas de ouro cos seus poliños de
idéntica natureza. Pícaros houbo que aseguraron
ve-lo San Adrián cabalgando polos prados de
Matodoso cunha cobra agarrada polo pescozo, ou
barcos de piratas naufragando entre as augas da
lagoa de Cospeito. Contaba os contos facendo
música ó falar, porque era música aquel seu seso
variábel, aquela gheada especialmente coidada,
que se preocupaba moito de manter cunha ración
diaria de gárgaras de augardente e ovos fritidos con
perdices. Por non estraga-la gorxa coa puvisa
chairega, tan abafante e impertinente na xoula de
agosto, o Evaristo ía ás mallas cun anaquiño de tea
ó que incorporara unha goma elástica, e con ese
invento protexía a boca e maila gheada que tan seus
facía aqueles contos.
Pero marabillaban especialmente as histo-
rias e anécdotas exóticas, que el situaba en selvas
ou pantanos ou montañas moi afastadas, nas que
inda os homes non eran cristiáns e algúns deles
mesmo se adicaban a manxa-los propios conxéneres
en época de moita escaseza. A Camila arrepiábase
a primeira ao escoitar tales cousas saír da boca do
bergantiñán, e este, en canto o advertía, apresurábase
Evaristo Antelo
Paulo Martínez Lema
para subsanar posíbeis medos do auditorio.
Pro de todos xeitos, vós estádevos tranqui-
los, que estas cousas só pasan pola India, e pola
China, moi para aló de Lugo...
Entre as cousas que aportara á dote, o
Evaristo gababa moito unha gaiola feita de paos
dourados, que nunca se soubo se era realmente
ouro ou simplemente unha imitación. O que si se
sabía, e de moi boa tinta ademais, era que cada vez
que viña vento do norte ou treboada, aparecía de
súpeto na gaiola un pardal azul e vermello coas
poutiñas a pencas grises. Púñase a choutar dun
lado para outro, sen saberse nin quén o metera alí
dentro nin cómo, pois non había porta ningunha na
gaiola pola que se puidese ter feito. O pardal chiaba
con notas estridentes e acababa soando coma unha
muiñeira, e en raras ocasións con ritmo de alalá,
s
Ilustración: MIGUEL CUBA