
16
A Xanela
Primavera 2002
CAPELA DE SAN BARTOLOMEU
INTERIOR DA CAPELA DE SAN BARTOLOMEU
O patrón é San Andrés ó que se lle facían
dous días de festa e a xente traíalle ofrendas porque
segundo se dicía era un santo avogoso para todo. Xa
hai máis de vinte anos que non se celebra a festa,
aínda que todos os primeiros mércores de cada mes
se fai unha misa na capela.No lugar teñen algunhas
coplas que fan alusión a este santo e á súa festa:
Ó Divino San Andrés
Que estás no cabo do mundo
Que para verche a cara
Tres noites hai que non durmo
(Recollida no Xestal)
Ofrecinme a San Andrés da Ribeira
que pra ir ó de lonxe
non me rixe a faltriqueira
(Recollida no Xestal)
Meu señor San Andresiño,
Que estás na Alta Ribeira
Véñolle pedir meu santo
A salvación verdadeira.
(Aldear, nº 14)
Seguindo o camiño chegaríamos á Ponte
Velosa, da que se fala nun foro do lugar de Guilfonso
en 1282, e tamén do que sería a torre de San
Bartolomeu:
a metade daquella fragua de contra a ponte velossa
como ven do porto de Santandré pollo carrill dos carros
e se aderença pollo forno ás portas do castello.
O documento fai referencia a unha fortaleza
medieval, aínda que actualmente non se coñecen
noticias desta posible torre, si existe o topónimo
Torre. Os veciños faláronos dun lugar coñecido
como Castelo dos Mouros ou A Pena do Castelo,
que son varios penedos con vistas sobre o río.
Desde o lugar da Torre ollamos a ermida de
San Bartolomeu. Esta existía no ano 1607, segundo
nos di Jerónimo del Hoyo nas súas memorias:
Hay una ermita de San Bartholomé que solía ser
parrochia y tiene pila baptismal y aun le han quedado
dos feligreses que vienen aquí a oir misa. Está a cargo
del retor el tenerla reparada: lleva todos los frutos y
tiene desmería por si, y dicen era representación de
Ares Pardo de Cela. Dicese misa el dia de la Advocación.
Na capela poden ollarse cinco imaxes de
santos, dous San Bartolomeus (un espido), un San
Antonio, unha Santa María e un San Xurxo. Para os
veciños o máis avogoso deles é o San Bartolomeu
que vai espido e levo o coiro pendurado do ombreiro.
Do seu carácter milagreiro danos mostra a cantidade
de exvotos e moedas que hai no interior, así como
as testemuñas dos veciños:
Hai tempo eu tiña unha vaca que non daba leite,
ofrecinlla ó Santo, e desde aquela o leite foi do mellor,
así que fun ás Pontes e merquei para a ofrenda unha
vaquiña de cera.
Onde sea nomeado
non entra buxato,
Nin meigo nin meiga,
Nin morría a muller co parto...
MAPA DA ZONA, 1:50.000
FOTOS
VEIGA
E J.
SOBRINO