Pan e circo

Cando o terror se amosa en vinte e cinco fotogramas, a traxedia se limita a un titular de xornal e as palabras se baleiran do significado orixinal para encherse de connotacións xa pouco queda por dicir.

Son as cinco da mañá do vinte e catro de febreiro do século 1 d. C. Ante diem sextum Kalendas Martias segundo o calendario romano. Kaeso Herennius Triarius levántase co cantar do galo aínda que non durmiu en toda a noite. Alégrase de ter a toga e a túnica postas, pois non dispón de moito tempo. Despois de lavarse e reverenciar o lume sagrado, ten que ocupar o seu posto na segunda grada do anfiteatro porque hoxe quere ver a Diocles, “El Hispano”, feroz gladiador.

Para Herennius Triarius, na súa posición da media cavea, o clamor da multitude é un berro de mal gusto. Música, aplausos, insultos. Paixóns desatadas na poesía profana das palabras da rúa cando os que van a morrer chegan á area. Triunfante, sabedor da admiración que esperta, Diocles saúda ás gradas cun movemento da espada. Adora a súa fama. Sábese gañador e síntese seguro, dono de si. O xentío enlouquece. Fragor de aprobación. Coa cabeza gacha aparece, xa máis morto ca vivo, Aulus Herennius Catulus, un prisioneiro condenado a morrer para deleitar ó público. É o “panem et circenses” do Imperio Romano. A multitude o recibe entre risas e burlas. Algún cúspelle. A Herennius Triarius encólleselle o corazón: ese prisioneiro, cadáver humano que pasea por un auténtico corredor da morte, é o seu único fillo.
Comeza o combate. Os espectadores levántanse, axitan as mans, séntanse de novo, comentan o que ven e celebran cada golpe certeiro. A suor empapa a súa faciana, tensan os músculos e premen as mandíbulas ante o teatro da morte e da vida alimentándose da sorte e da desgraza alleas. Entre tanto, Herennius Triarius, sofre en silencio. Sofre só como un pai pode facelo.

Diocles, “El Hispano”, forte e experimentado na astucia da batalla, asesta a derradeira puñalada a Herennius Catulus. “¡Morte, morte, morte!”. Cae de xeonllos, moribundo, sobre a area. “¡Morte, morte, morte!”. Coa vista nubrada pola brétema última da dor dirixe a mirada ás gradas ata atopar a do seu pai que chora triste un adeus, xa distante. “¡Morte, morte, morte!” continúa exclamando unha multitude sedenta de sangue. E xusto cando a autoridade sinala a xugular co dedo índice, Herennius Catulus move os beizos para dicir: “sinto defraudalo, meu pai, polo menos morrín loitando”. Despois Diocles clávalle a “espada costa” polo pescozo, directa ó corazón. Ós poucos apáganse os berros. Regresa a calma. Logo nada.

Son as nove da mañá do cinco de xaneiro do 2009. Virxinia merca o xornal, como cada mañá, no quiosco da esquina. Mesmo deixa propina. Café só, dous terróns de azucre e un par de tostadas. A fotografía da portada chama a súa atención. Cinco cadáveres. Cinco nenos. Cinco inocentes que perderon a vida nos bombardeos israelís en Gaza. Pero non se sorprende demasiado xa, está acostumada. Habituada á desolación e á inxustiza. Ó fin e ó cabo -pensa- a ela non lle afecta. A súa vida segue a ser a mesma e a hipoteca, o seu verdadeiro problema, continuará inmutable. Así que pasa páxina. Non só ó xornal senón tamén ás follas en branco do libro da vida non escrito duns nenos ós que lles arrebataron nunha guerra de ninguén, como o son todas as guerras, o dereito a existir.

Son as dez da noite do vinte e cinco de febreiro do 2009. Xurxo, o marido de Virxinia, está nun bar do barrio vendo o Madrid-Liverpool cos amigos. Os espectadores levántanse, axitan as mans, séntanse de novo, comentan o que ven e celebran cada xogada. A suor empapa a súa faciana, tensan os músculos e premen as mandíbulas ante o teatro do fútbol, evasión da vida. Un gol do Liverpool que remata co empate a cero no marcador afunde as súas esperanzas. Sen dúbida, a Xurxo, se lle preguntasen, confesaría que aquel acontecemento desátalle paixóns máis profundas e sentidas que o conflito sen resolver de Palestina e Israel no que perden a vida miles de inocentes. E cando Susana, a súa filla de dez anos, lle conta que o profesor lles explicou na clase que o maior devezo dos habitantes do Imperio Romano, levados polo morbo inherente á esencia humana, era ver morrer gladiadores na area dos anfiteatros, asevera, ó máis puro estilo de Astérix e Obélix: “están locos estos romanos”, ignorando por completo que a vella idea do “panem et circenses” está máis vixente que nunca.