A maxia galega é un acubillo para os soños

Galicia posúe un gran número de ilusionistas sublimes que fan as delicias do público

“Técnica que por medio de trucos, xogos de mans e artificios, provoca o erro dos sentidos, facendo que se tome por real ou posible algo que non o é”. Así é como define o dicionario da Real Academia Galega o termo maxia. Pero a min nunca me convenceu esta definición e decidín lanzarme á procura doutras novas. Non tardei en descubrir que a maxia é o arte de crear ilusións e debuxar sorrisos. Di o mago Juan Tamariz que os ilusionistas son “los titiriteros de los sueños”. En Galicia, temos un amplo abano de prestidixitadores que día a día fan posible o espectacular artificio dun mundo tan descoñecido coma apaixonante. O mago Antón, o mago Romarís, Kiko Pastur, o mago Teto, Cayetano Lledó, o mago Vituco, Dani García, o mago Richard, Martin Camiña…todos eles e moitos máis configuran unha lista de artistas que deleitan ó público coa calidade da súa maxia en cada actuación.
Para defender e impulsar o ilusionismo galego e situalo nun espazo propio dentro do panorama cultural da nosa comunidade nace a asociación de Magos Profesionais de Galicia (MPG) que pretende que a maxia sexa considerada coma “unha arte con entidade propia”. Nunha conversa, Antonio Romarís – mago, produtor, director de espectáculos de maxia e un dos fundadores desta asociación – confesoume que este colectivo ten coma finalidade “defender os intereses económicos da maxia en Galicia”. Así mesmo aclarou que, un dos obxectivos deste organismo – a futura creación dunha Escola Máxica en Galicia – é “un proxecto a longo prazo, dependente da Xunta e de difícil realización porque primeiro teñen que existir bases de futuro que garantan o traballo das xeracións vindeiras”. Unhas bases polo momento inexistentes xa que a maxia profesional é aínda “unha actividade moi recente”. Quizais isto explique que moitos magos se decanten por dotar a esta arte dunha dimensión máis comercial e procuren poñela ó servizo das empresas. Romarís opina que “a opción profesional é traballar para a Xunta” se ben recoñece que non todos os ilusionistas van apostar por iso. Non obstante, tamén pensa que a maxia, para ser considerada coma tal, precisa dunha “atmosfera determinada sen a cal o mago só poderá ser un entretedor-artista”. Ademais, esta asociación trata de fomentar o uso da lingua galega dentro do ámbito da prestidixitación xa que “a maxia galega ten denominación de orixe, é especial por moitos motivos e un deles é o idioma”.
Tamén tiven ocasión de conversar con Xesús Carreira -mago amateur membro do Colectivo Máxico Waldemar e dono do Mesón do Forno de Lugo, un local con moita maxia onde se reúnen cada mércores un bo número de artistas- quen me falou de tódolos aspectos relativos a ese mundo de fantasía e ilusión.
- Di o mago Vituco que “para aquellos que creen no hacen falta explicaciones. Para los que no creen, ninguna es suficiente”. Segundo isto; ¿podería ser a maxia unha especie de relixión?
- Non. A min gústame a xente lista que lle interesa saber cal é o truco porque é humano que pensen como se fai. A min os que cren non me gustan.
- ¿Que se precisa para ser un bo mago?
- Ser un bo mago é ser un bo comunicador; un artista que debe ter unha cultura moi ampla e coñecer as demais disciplinas que ten que dominar; non podemos deixar que se introduza calquera. A maxia precisa dunha “cultivación” coma a pintura ou coma a música. Ten moito de tódalas artes; é coma a ópera.
- Nese caso, ¿é positivo a mestura de disciplinas – pantomima, globoflexia, teatro, danza…- nos espectáculos de maxia ou fai que esta perda o seu sentido inicial?
- Eu creo que a maxia e as súas artes afines deberían estar separadas. Non podemos mesturar un malabarista cun mago. Son disciplinas semellantes pero non son a mesma cousa. Hoxe en día confundimos todo con todo e iso é un erro moi grande.
- ¿Pensas que a crise chegou á maxia?
- Non, ó contrario: a máis crise, máis maxia. Os magos somos xente que ofrece ilusión e algo máis, somos artistas que precisamos dunha formación e dunha sensibilidade.
- Sendo necesario ese talento previo, ¿un mago nace ou faise?
- Eu penso que se nace en branco, se ben é certo que se precisa unha inclinación que hai que traballar. O único talento do mago é poder penetrar na mente dos demais.
- ¿Como Anthony Blake?
- Por exemplo. El é un mago como o das cartas só que traballa coa mente.
- ¿Son os nenos o mellor tipo de público por ser máis permeables á maxia?
- Non, os nenos son o público máis complicado porque sempre atopan solucións aínda que sexan falsas.
- ¿Por que hai tan poucas mulleres magas?
- Porque non lles interesa. As mulleres non son románticas: son pragmáticas, teñen os pés na terra. Cando ven un xogo de maxia pregúntanse para que sirve e non lle atopan utilidade. Prefiren aquilo que teña unha función, coma botar as cartas que serve para ver o futuro. Desilusiónanse cando descobren como se executa un xogo; en cambio os homes, unha vez que saben como é, practícano. Hoxe en día, unha muller maga tería moito éxito porque non hai competencia; as que hai son, case exclusivamente, fillas de magos.
- ¿Que opinas da asociación de Magos Profesionais de Galicia que loitan por dotar o mundo da prestidixitación dunha dimensión profesional?
- Penso que é unha asociación cun único obxectivo: sacar cartos.
- ¿A maxia é universal?
- Claro. Eu fágolle trucos a xente francesa, inglesa, rusa… incluso a xordomudos.
- Para ti, ¿por que merece a pena este oficio?
- Porque, aínda que eu son afeccionado, aplico a maxia no meu traballo. O ilusionismo abre as portas e o corazón a todo o mundo.
Non debe pasar desapercibida a reflexión que o mago Antón -un dos pioneiros desta andaina prestidixitadora galega- fai con respecto a este mundo e o papel que o ilusionista desempeña nel: “A maxia é unha substancia de liberdade que se reencarna en homes e mulleres de distintas épocas e lugares afastados. ¿Quen son eu nesa longa cadea? Apenas un nome e un rostro, por tras dos cales tomaron vida os poderes e os soños de Merlín”. Cando Antón lle confesou ó seu pai que quería ser mago xa se imaxinaba a réplica que ía vir a continuación: ¿pero fillo; estás tolo? Agora asegura que leva vinte anos exercendo de tolo. Quizais o ilusionista húngaro Harry Houdini non ía tan desencamiñado cando afirmaba que “non é necesario estar completamente tolo para ser un bo mago, pero serve de axuda”.

Maxia e ciencia
Mentres a Neurociencia Cognitiva continúa intentando buscarlle explicación ós efectos que as falacias dos magos teñen sobre a mente humana a través da Teoría da Mente ou da chamada “cegueira por inatención” os ilusionistas, en palabras de David Copperfield, ó igual que os políticos: “fan o que non din, din o que non fan, non fan o que din… e non din o que fan”. O sublime da maxia radica no feito de que a procura dunha explicación é algo prescindible e innecesario, pois ten sentido por si mesma. Quizais deberiamos facer caso do consello que o mentalista Anthony Blake repite tras cada actuación: “todo lo que han visto es producto de su imaginación. No le den más vueltas: no tiene sentido”. Que así sexa. Que a maxia e a universalidade que a caracteriza -pois non entende de fronteiras, de razas, de relixións, de sexos, de idiomas ou de ideoloxías- sexa a verdadeira ponte entre o mundo visible e o invisible e que nos leve polo único camiño que paga a pena percorrer: o dos soños.