
17
A Xanela
Outono 2001
villa de buxo ben saltona, ¡cantas gorras se furaban
ó collela!
TEMPO DO PEÓN: Canto valía a amistade de un bo
carpinteiro pra telos de boa madeira con un bo ferrón
pra levantalo na uña; pois os que vendían feitos, a
patacón, abancáballe o ferrón, non dormían ben, non
botaban ben a firma, araban moito, e escachábanse
enseguida. E as piolas ¿quén as tiña mellores que
os da Calle dos Ferreiros, si alí naceu a industria?
(As da fábrica non servían). Acórdome ben que o
Roxo, con unha roda de un despertador, fixo unha
máquina. Mandábanos roubar na casa medias das
calcetadas, desfacía-
molas, e co fío faciámo-
las caseiras, e pra que
foran máis fortes
untábamolas cas velas
que en Semana Santa
estuveran ardendo no
altar maior, e que nosas
nais gardaban no arma-
rio pra alexar os males.
E ¿cómo non iban a ser
boas si estaban
impermeabilizadas con
cera bendita? Despois
vendiamolas a perra ou
a patacón, según o
gordor que tuveran, e cos
cartos comprábamos
zonchos, rosquillas da
Mansa ou castañas co-
cidas da Rocha.
TEMPO DO CHE:
Lameiras do monte
Jurujú; ¡cánto traballo pra
facelas! ¡Cómo tiñamos
sempre o ché con unha
brocha de ala de mosca
na punta pra que non
fixera barba si topaba
algunha cuarta que
meteran os de outro barrio! ¿Quén non tiña no peto
unha punto de piso ben afiada pra xogar na escola
cando o maestro non vía?
O PICAR: ¡Cómo había que elexir pedras que non
foran chocas, e cánto había que coidar que o
contrario non lle sacara un anaco á palla que facía
de palmo!
TEMPO DOS BOTÓS: ¿Quén foi o que lles
estableceu o valor que todos admitiron? Duas for-
mas, valían un botón. Os de cristal, un e medio; os
de tropa, según escasearan; dous... tres..., catro ou
cinco. O que si, a calquera que lle abancara o pé,
non tiña valor.
Coñecín un rapás que adeprendía pra tendeiro na
Alborada, que sempre tiña no peto caixas de formas
noviñas do trinque... e había que ver os fillos dos
xastres como querían xogar con el.
O valor en cartos era vinte por unha perra. A cantos
lle perdonei a leución por dous botós que na misma
escola se arrincaran da roupa.
OS SANTOS: ¡Cómo apañábamos as caixas de
mistos pra xogalas logo! Quén non se acorda das
coleuciós das de estalo?
Os Zancos, Filderecho, Xusticias e Ladrós, A Chu-
rra, de catro ou cinco,
onde había que saltar
astra o pirmeiro, pra
que os outros tuveran
sitio.
¡Corruncho da Igrexa de
Santa María, o mellor
sitio pra que subiran as
cometas: algún días se
fará aí a estatua do in-
ventor da trampa pra
cazar aguiunchos.
TEMPO DOS NIÑOS:
¡Qué tristeza a nosa,
ao ver que algún niño
de carrizo, de verderolo
ou de peizoque, que
nosoutros solo sabía-
mos, cuxeitou!
Varetas de visgo nos
regachos; peleas en-
tre escolas, entre ca-
lles, con zonda e
tirabalas, camiño das
Cascas. ¿Quén non
ten un cacho de cabe-
za sin pelo, como
recordo?
Viouteiros da Magda-
lena; de ti salían os
mellores estalos. Rifa do porco de San Antón, que
en canto sacaban o as de copas que había no palco
da música, o número premiado, todos a unha
berrábamos: ¡tocoulle a Don Fausto! E en toda a
tarde xa non saíamos da súa porta.
Pascoa; o xogo das cazolas; os bolos dos padriños;
festas da Magdalena... dous meses antes xuntando
perras pra merenda. Candelaria, Antroido, o
Apropósito; bailes da Camelia, do Liceo; sabrosos
anises e almendras que tiraban as comparsas;
lacón, filloas, orellas; burro feito con pano, que
untábamos con tiza roubada na escola, pra poñerlle
na espalda aos aldeanos que viñan á feira da Vila, e
despois berrar: ¡e lévao... e lévao...!