21
A Xanela
Primavera 2001
E
ra o que se di un señorito. Neste caso un señorito
de Betanzos, que é pior. Habia, nembargantes unha
grandeza antiga no seu aquel que o redimia de cras
e condición e que lle daba ese ar boémio e despreo-
cupado dos señoritos que están por facer algo e
teñen con qué. Naveira era algo máis que un afeizoado
do teatro. Tiña coñecimentos non só literários senón
técnicos, é dicer coñecia a carpinteria interior, o
escenário por dentro, a cordame e a angúria de ver
como se resolve unha peza ollada desde o trasfon-
do, como se moven as personaxes, as luces e as
sombras. Era un director nato e sobraba-lle tempo,
cando non sobraba nada para emprender cometido
algun nesta arte, que ainda hoxe anda atoutiñando.
Con el andaba eu de axudante cando se puxera a
primeira obra de teatro vertical, na fachada de Santa
Eufémia de Ourense, que a Don Vicente Risco lle
parecera arte do demo, e que levaba razón, pois o
demo tiña moito que ver no asunto. Era un auto
sacramental de López Cid, querido escritor ourensán,
que se chamaba "La mujer más probada" onde saia
Luzbel "con un lacito azul en el prepucio".
O papel de demo faciao Xosé Luis Caramés
e o da Virxe Marisa Naya, que tiña que aparecer na
fornacina máis alta da igrexa e que co pavor e o
vértigo que lle dou, tiven eu que a sustituir a facer o
papel de Virxe Maria, do que ninguén se apercebeu
dada a altura do edifício e a miña face de mazá
reineta que diria Urbano Lugrís. Supoño que Santa
Maria mo terá en conta cando me chegue a hora do
inferno.Xa Naveira levara ao escenário "Os vellos non
deben namorarse" por primeira vez na Galiza con
Eumedre, Payón e Pucho Ortiz, grandes actores do
seu tempo, forxados nos apropósitos de Nito, e que
fora capaz de pasar pola censura decindo que era
unha obra de Daniel Rodríguez, autor descoñecido
para as autoridades da alfándega cultural. Eumedre
foi despois un actor de mais sona e chegou a facer
cine con Rafael Gil na "Casa de la Troya" e "Cama-
rote de lujo" nas que eu tamén andei de axudante,
máis ben por ver-lle as pernas a Maria Mahor, que
era a "Maja" madrileña daquel tempo e actriz máis
ben mediocre. Ese xa é outro conto que se contará.
Falemos de António Naveira Goday.
A empresa máis grande que se propuxo
naqueles anos cincuenta cando eu andaba con el,
foi a de levar a escena o "Don Hamlet", "O Incerto
Señor Don Hamlet" de Álvaro Cunqueiro co que
houbo que dar mil voltas para que a censura o
deixase pasar, pois aqui andaban máis avisados e
tivo que intervir desde Madrid, por intermédio de
Mariano Tudela, Manolito Fraga que naquel entón
era subsecretário de Información e Turismo baixo as
ordes de Arias Salgado, Ministro do ramo. As
peripécias foron-se salvando e puxemos man á
tarefa.Os decorados e as luces marcaron unha
época no teatro coruñés. Obra de Claudio Varela de
Cambre e de Xosé Luis, tiñan a grandeza e o
esplendor que a Corte de Elsinor merecia, e tiñan
tamén a modernidade que a obra necesitaba. Máis
grande ainda foi o labor de Xosé Luís Caramés como
Hamlet, de Merche Fernández como a raíña Herda,
de Andrés Rei, "o carteiro", como o vello rei de
Dinamarca, e no papel de Ofélia, "que tiña o corazón
tan pequeniño", Marisa Naya, lánguida na sua
brancura, entre as sombras do castelo magnífico.
António Naveira Goday
Antón Avilés de Taramancos
Antón Naveira Goday por José Luis
RESCATE