17
A Xanela
Primavera 2001
DATAS NA VIDA DE
DON ELADIO RODRÍGUEZ
FESTA DAS LETRAS
1864. Nace o 27 de xullo na Ponte de San Clodio, no
concello de Leiro, provincia de Ourense. As terras do
Ribeiro enchen a súa infancia ate que aos sete anos e por
decisión da súa nai, que non o ve como un traballador do
campo, é enviado á Coruña á casa dun tío.
1886. Accésit nos Xogos Florais de Pontevedra co
poema A noite de San Xoán. Pruma de prata nos de
Betanzos polo poema longo O Puzo do Lago (lenda).
1887. Gaña varios premios nos Xogos Florais de
Betanzos con O puzo do barco, As festas da miña
terra, Os orfos da emigración e Arrenégote moda.
1888. Ano no que regresa definitivamente á Coruña.
Antes dera clase aos rapaces da súa aldea. O 20 de
agosto dese ano consigue praza no Concello coruñés
como escrebente. Xornalista na prensa local, primeiro
en La Mañana e logo en El Noroeste, chegando a dirixir
ambas publicacións. Colabora na revista ourensá O
Tío Marcos da Portela e A Monteira de Lugo (1888 e
1890) e na revista coruñesa Galicia.
1891. Gaña os Xogos Florais en Tui co poema
¡Desperta!, no que invoca a unha musa céltica para
que desperte ao pobo galego do seu sono.
1894. Publícase o seu primeiro libro de poemas Folerpas,
de temática costumista e combativa.
1896. Establece contacto con outros galeguistas:
Eduardo Pondal, Murguía, Martínez Salazar, Francisco
Tettamancy, Galo Salinas, Lugrís Freire, Pérez Balles-
teros, Marcial de la Iglesia..., coñecidos como os
galeguistas da Cova Céltica, espallando o seu ideario
na Revista Gallega, da que era director Salinas. A través
dela fanse chamamentos á unión dos rexionalistas
dende unha posición liberal e progresista.
Publícase o manifesto da Liga Galega na Coru-
ña, onde se recolle un programa político-social e
económico para Galiza.
1904. Participa na fundación da Asociación da Prensa
da Coruña e na inauguración do monumento aos
fusilados en Carral no pronunciamento de 1846, por
iniciativa da Liga Galega.
O 21 de outubro participa na homenaxe a Curros
Enríquez na Coruña compondo un poema titulado
¡Excelsior!...
1906. Participa como socio numerario fundador na
constitución da Real Academia Galega.
1907. Intégrase no movimento Solidaridade Galega.
1916. O 18 de maio participa na constitución da primeira
Irmandade de Amigos da Fala, na Coruña, e neste
mesmo ano na criación do grupo folclórico Cantigas
da Terra.
Acada co poema Paisaxes o primeiro premio
no Certame literario celebrado en Santiago.
1917. Publica unha guía turística a petición da Asocia-
ción de hoteleiros e fondistas.
Preside o grupo Cantigas da Terra, que terá
grande relevancia dentro e fóra de Galiza. Na constitu-
ción da súa coral reivindica a cultura tradicional galega.
1918. O xornal El Noroeste saca o suplemento Nós,
páxinas galegas, dirixido por don Eladio, que vai se-la
precursora da revista Nós. Ten catro páxinas redacta-
das integramente en galego e a súa única intención é
prestixia-lo idioma do país.
Os seus poemas Alma da Raza e ¡Malpocado!
son premiados na Festa Galega organizada en Lugo
que celebra a Asemblea Nacionalista Galega.
1920. Asume o cargo de secretario da Academia
Galega.
1922. Publica Raza e Terra na colección Céltiga.
1924. Premio de honra ao seu poema Oracións
campesiñas na Festa da Lingua Galega celebrada en
Santiago.
1926. É nomeado presidente da Academia Galega, nun
momento no que suscitan certas divisións e discrepan-
cias no seu seo. Durante oito anos exerce de presidente,
ata que no 1934 renuncia por motivos de saúde.
1927. Publícase o seu segundo libro de poemas,
Oracións campesiñas, nun tono máis queixoso que
reivindicativo. Recolle tamén poemas premiados en
diversos certames dende 1915.
1928. Anúnciase en A Nosa Terra a publicación inmi-
nente do seu Diccionario Enciclopédico en fascículos,
cunha campaña de subscrición. En 1933 o Concello da
Coruña comprométese a publicalo, sen chegar a facelo.
1935. Publica un Compendio de Agricultura.
1937. Xubílase como oficial maior honorario do
Concello da Coruña.
1949. O 14 de abril morre na Coruña aos 85 anos.
1958. Por fin, Galaxia edita en Vigo o primeiro tomo do
seu Diccionario Enciclopédico Gallego-Castellano. En
anos sucesivos publicará o segundo (1960) e o terceiro
tomo (1961).
1964. O 18 de decembro a Real Academia Galega
conmemora no salón da Reunión de Artesáns da
Coruña o centenario do seu nacemento.
Datos recollidos por Pilar Vázquez Rodríguez
Fontes: Ricardo Carballo Calero: Historia da literatura galega
contemporánea. Ramón Otero Pedrayo: O libro dos amigos.
Xoán Carlos Lagares: Don Eladio Rodríguez González.
Certamen literario de Betanzos promovido por Las Mariñas.