A Teoría dos Ilímites

Hai algún tempo Manuel Rivero e un servidor vimos desenvolvendo a teoría dos ilímites, que recollemos nun libro recentemente publicado pola Escola de Finanzas, titulado El ilímite del potencial humano.

Débese dicir que o concepto de ilímite, de xeito embrionario, nace dunha maneira subversiva, como un berro que pide á sociedade que deixe de taxar límites que só lle serven para infravalorar ás persoas. O primeiro obxectivo do ilímite foi acabar coa minusvalía como concepto social que convida á persoas con diversidade funcional a ser menos, coa correspondente alienación que isto supón.

Empecemos cunha pregunta provocadora: Quen non ten discapacidades? É dicir, quen é perfecto en todo? A resposta é ninguén, e esta resposta lévanos a concluír que todos temos límites ou discapacidades que temos que coñecer, asumir e aceptar para construír o noso propio proxecto vital:



Temos que asumir e aceptar pois, a nosa propia discapacidade, o noso propio límite, sabendo por el que en determinados eidos o noso desenvolvemento vai ser máis cativo, e que teremos máis dificultades na realización da tarefa.

Pero da outra cara da moeda temos o ilímite, que é a “máxima capacidade dunha persoa, aquela que, cando a desenvolve nunca cede ao cansazo, senón o contrario, dá satisfacción, aumenta a autoconfianza e dá forzas para seguir adiante. Nesta actividade a persoa empeza a ser ela mesma e consegue autorrealizarse no seu entorno” (Rivero, M. e Santalla, I. 2011:30).

De acordo coa Lei 80/20, esta máxima capacidade é a que temos que fomentar e practicar día a día para acadar os nosos obxectivos vitais:



Unha vez que se tomou consciencia do límite e do ilímite individual, toca pensar na forma na que vamos construír a nosa propia identidade. Podemos elixir centrarnos no límite, co que o noso proxecto vital terá unha maior dificultade de realización, xa que o autodesenvolvemento persoal sempre será máis feble; ou podemos centrarnos no ilímite e intentar auitorrealizarnos naquilo que verdadeiramente amamos.

Sempre conto que descubrín como atopar os ilímites nunha frase de Facundo Cabral, tristemente asasinado en Guatemala, a frase dicía: “Hagan las cosas sólo por amor, porque el que trabaja en lo que no ama aunque lo haga todo el día es un desocupado”. O ilímite ten que estar en todo aquilo que a persoa ama realmente, alí onde visualiza a súa propia plenitude, onde os seus ollos brillan ao desenvolver a tarefa e onde toma forma a súa autorrealización persoal.

Deste xeito, potenciar o ilímite, asegúranos unha alta autoestima e un autoconcepto positivo; estes dous aspectos constitúen os piares básicos que nos darán acceso á nosa propia identidade:



O ilímite convértese así nunha forma de autorrealización persoal, de ser o que cada un queira e de chegar ás metas libremente elixidas. Potenciar o ilímite é visualizar a nosa capacidade real de facer cousas por nós mesmos, de ser donos de construír e dar ao mundo a nosa propia esencia, e de facernos en liberdade para elixir a integración da nosa individualidade no ser colectivo da humanidade.

Asumir o límite e potenciar o ilímite, é comprender que nacimos para a colectividade, é dicir, a nosa individualidade ten un desexo intrínseco de complementarse con outras individualidades para medrar. O ser humano ten a capacidade de facer medrar e a necesidade de medrar cos demais. As necesidades do ser esixen unha continua interrelación co noso entorno. Por iso Covey concibe a evolución humana como un camiño da dependencia á interdependencia. Este é o camiño da madurez, o que media entre o “eu” e o “nós”, e o que nos fai situar a nosa autorrealización, en relación co entorno, no centro da nosa vida; porque sen el, o noso ser individual non se entendería.
O desenvolvermento do ilímte esíxenos establecer continuas relacións de interdependencia, nas que ao mesmo tempo que potenciamos as nosas maiores capacidades, procuramos o apoio daquelas persoas que poidan suplir os nosos límites. Nestas relacións débese ter especial coidado co vampirismo, é dicir, con aquelas persoas que non entenden de dar e que só saben exprimir os ilímites dos demais como paliativo dos seus propios límites. A interdependencia é saber dar e recibir, e concebir ambas accións como necesidades humanas para o crecemento individual e colectivo.

Por outra parte, débese dicir que o desenvolvemento do ilímite depende máis da vontade da persoa que da súa motivación. Podemos dicir que querer é poder, e que destas dúas premisas depende a capacidade de adaptación da persoa. Sen restarlle importancia á motivación, que é unha necesidade permanente para o desenvolvemento de calquera actividade, débese dicir que de nada servirá sen unha vontade real de levar a cabo unha determinada actividade por parte da persoa. Querer é poder, e non hai dúbida de que a adaptación incrementa o resultado, mais a vontade implica elixir entre catro premisas:



Da elección que fagamos neste cadro vai depender o noso éxito ou o noso fracaso na loita polos nosos obxectivos vitais. Pero ademais, a través desa elección, poderemos ver perfectamente se nos centramos no límite ou no ilímite, é dicir, se eliximos o vitimismo ou o activismo ante as circunstancias. As circunstancias non son máis que retos aos que a vida nos enfronta. Pode haber circunstancias nas que o “podo e non quero” sexa unha opción válida e incluso comprensible, pero nunca pode ser unha actitude ante a vida. Este cadro representa a liberdade de elixir, non entanto só cando sexamos capaces de reducir os cadros “non podo e quero”, “podo e non quero” e “non podo e non quero” accederemos á nosa propia autorrealización:



A vontade fai que as nosas competencias se vaian pouco a pouco desenvolvendo e ampliando, ao mesmo tempo que nos axudan na consecución dos nosos obxectivos vitais. A través da vontade tomamos consciencia dos nosos ilímites; e a través deles, da nosa capacidade real de cambiar o que nos rodea. A historia está chea de exemplos de vidas que parecían destinadas ao fracaso, e que foron capaces de darlle a volta ás circunstancias ata facer un porvir. Polo tanto, débese tomar consciencia de que o ilímite, sendo un concepto inmaterial, materializarase a través das nosas obras, do noso legado; un legado que ten que autorrealizarnos no propio entorno.

Ao final o ilímite é unha viaxe cara ao recoñecemento da propia competencia, por iso se basea na construción da identidade, na autoestima e no autoconcepto positivo. É necesario que a persoa se recoñeza competente e defina a través de ditas competencias o seu propósito e a súa misión na vida, que ao fin e ao cabo, constitúen as bases da autorrealización.

O recoñecemento da competencia lévanos de novo a falar das necesidades do ser; ante calquera obxectivo a persoa ten que construír o medio para logralo, a través dos propios ilímites. Para isto é imprescindible a asunción da competencia, tal e como reflicte o seguinte cadrante:



Coñecidas as nosas maiores capacidades, tócanos construír a nosa propia identidade. Unha identidade que comparte coa humanidade o ilímite colectivo da creatividade. Pero nunca podemos ignorar que o ilímite tamén conleva a obriga do autodesenvolvemento. Alguén dixo que, no seu día todos foramos o espermatozoide máis rápido; isto quere dicir que en calquera circunstancia somos os máis capaces para a vida, e tamén, parafraseando a Pablo Neruda, “que o mundo sen cada un de nós, non sería igual” ; pero non nos esquezamos nunca da obriga do autodesenvolvemento.

Unha vez coñecida esta teoría, entra en xogo a liberdade de elección da persoa: feitos os dous procesos, somos donos de decidir a cal deles lle concedemos máis peso. Aínda que, se cadra debemos preguntarnos, ao xeito de Paulo Freire, por que nos imos conformar con ser menos podendo ser máis?