Entre Lusco e Fusco

Diante da porta coa bicicleta esteada no banco de táboas e pedra, o Golpe cargou un saco de centeo. Despois de amarralo ao seu xeito, saíu camiño do muíño de Sarela mentres a súa dona, Remedios, despediuno por enriba do poxigo con un ”por un pouquiño” cariñoso.

Vilapedre é terra de regatos, non de ríos, e en todos eles se espallan os muíños: Doade, Muíño Novo ou da Carreira, Orosa, O Carboeiro, Sarela, A Carballeira…; até un dos lugares da parroquia leva ese nome, loxicamente por ter muíño. Eu só lembro en funcionamento os catro derradeiros, aínda que deles o único que fica hoxe é o do Carboeiro. O da Carballeira, ou muíño do Paco, e o dos Muíños sempre foron de maquía. O do Carboeiro e o de Sarela eran de parceiros e, este último, o que máis preto lle cadraba ao Golpe.

Esa tarde era a súa quenda. Subiu as escadas de pedra até a porta e deixou o saco no pousafoles. Tiña que axeitar as pezas para a moída segundo precisara, sobre todo as moas, que ás veces, despois dun longo período traballando había que picalas. Desta volta non precisou moito troco, pois estaban en bo estado e de moer centeo tamén. Comezou a cantar unha das súas cantigas mentres poñía o muíño a traballar; abriulle ao afiridoiro para que a auga da canela baixara até o rodicio, despois baleirou parte do centeo na moega e accionou o aliviadoiro para que o pé e a moa fixeran presión sobre os grans que caían pouco a pouco da moega pola adella até o ollal cun movemento e son rítmico producido pola vibración do tarabelo sobre a superficie da moa que harmonizaba coma un baixo continuo a melodía do muiñeiro.

Acomodado no sentadoiro de pedra gra preparou a súa cachimba coa picadura que sacou da vella tabaqueira e acendeuna paseniño. O fume mesturado coa foula da fariña envolveuno en lembranzas. Algunhas ledas, como as muiñadas que vivira de mozo, cando o muíño servía de lugar de xuntanza da rapazada ou de encontro para namorados. Outras ben acedas, cando constituíra a meta do paseo dalgún “roxo” . Unha meta sanguenta na que o “reo” deixaba a vida as máis das veces ou perdía as partes máis febles do seu corpo entre o pé e a moa, dos que non saía fariña, senón un regueiro de sangue que tinguía o muíño de tristeza.

De cando en cando o Golpe erguíase para ter alimentada a moega co gran até o remate da muiñada, coa cachimba entre os dentes e cantando, coma sempre facía.

Entre lusco e fusco chegou á casa co saco de centeo moído para que a súa dona se puxera a peneiralo e con azos e gañas de cocer á mañanciña unha fornada.