O apelido 'Foz'

A R.A.E. define “apelido”, nunha primeira acepción, como o nome de familia co que se distingue ás persoas. A función do apelido é a de servir de complemento ó nome de pía para evitar confusións. Acaso un dos recursos mais antigos fora o uso dalgún apodo ou mote, ademais do nome de nacemento. A fixación dos apelidos comeza coa difusión do uso de documentación legal e notarial a partir da Idade Media. Entre as diversas orixes que pode atribuirse a un apelido está o toponímico; é decir, aquel que se fixa en función da procedencia do individuo. É ésta unha modalidade que ven de moi antigo, pois arredor de medio milenio antes de Cristo poden citarse, por exempro, a Tales de Mileto ou Pitágoras de Samos, ambos nativos dos devanditos lugares, no mar Exeo.

Foi no ano 1991. Un programa moi exitoso de TVE, Tribunal Popular, escenificaba o xuizo a unha causa de especial actualidade. A representación contaba coa presencia de tres prestixosos xornalistas: Xavier Nart, no papel de fiscal; Ricardo Fernández Deu, abogado defensor e Xabier Foz, xuiz e director do espacio, así como un xurado formado por un determinado número de persoas.

Fumos convidado a participar nun deles para o que viaxamos a Sant Cugat del Vallés, en Barcelona, dende onde se emitía o programa e alí tivemos a oportunidade de departir longamente cos tres persoeiros. Confesamos que o noso verdadeiro interese era coñecer a historia do apelido Foz, pois ata daquela non tiñamos noticia da súa existencia; pero a nosa curiosidade non quedou satisfeita, pois o titular do mesmo -o xuiz- só sabía o referente á súa familia e quedounos o desexo de seguir indagando. Non é moito o que logramos saber: sí que é de orixe francés e que o escudo heráldico é simple: en ouro, seis roeles, postos en dous paus e coroado por artístico remate. Sen dúbida a través dos Pirineos chagarían algúns Foz á península, dos que temos localizadas 135 persoas. Obviamente non están todos os que son, pero sí nos da unha pista de por onde andan os de apelido “Foz”. Ningún no Noroeste.