O presidente estadounidense Donald Trump chegou a Europa para tres cumios estratéxicos pero visiblemente antagónicos: primeiro coa OTAN en Bruxelas, logo coa británica Theresa May en Londres para tratar o Brexit, e finalmente co seu homólogo ruso Vladímir Putin en Helsinki, con miras a condicionar o equilibrio estratéxico global. Tres cumios tensos que prepararán o terreo para Trump de cara ao estratéxico mid term electoral de novembro próximo en EUA.
Coa crise migratoria aínda pendente en EUA e un retoque conservador no Tribunal Supremo, o presidente estadounidense Donald Trump chegou a Europa esta semana para acometer dous cumios paralelos, ambos tan estratéxicos como antagónicos: a da OTAN en Bruxelas o 11 e 12 de xullo; e posteriormente a súa reunión co presidente ruso Vladímir Putin en Helsinki, prevista para o próximo 16 de xullo.
Fiel ao seu estilo estridente e politicamente incorrecto, Trump declarou en Washington, antes de viaxar a Europa, que o cumio con Putin sería moito máis doado que a da OTAN. Quen o diría, espetou o sempre polémico Trump antes de abordar o Air Force One que o trasladaría ata Europa.
Tensión en Bruxelas
Trump sabía de antemán que o cumio coa OTAN sería sumamente tenso, en particular cos seus socios europeos, molestos polas trabas arancelarias impostas recentemente por Washington para produtos europeos. Unha guerra comercial que tamén alcanza a China e que levou esta semana a unha frontal oposición por parte de Alemaña e China, durante unha reunión esta semana en Berlín entre a chanceler alemá, Ángela Merkel, e o primeiro ministro chinés, Li Keqiang.
Ambos, Merkel e Li Keqiang, defenderon en Berlín non só a necesidade de manter o libre comercio ante o proteccionismo de Trump, senón as súas coincidencias en conservar o acordo nuclear con Irán, en particular ante o seu recente cancelación por parte da actual administración estadounidense.
A tensión entre Trump e Europa xa se fixo patente no recente Cumio do G7 en Canadá en xuño pasado. Ante a negativa europea e canadense, Trump defendeu o regreso de Rusia a este organismo, anteriormente denominado G8.
Do mesmo xeito, os cumios case paralelos da OTAN e con Putin tomarán o pulso ante o inédito viraxe xeopolítico global causado pola reunión entre Trump e o presidente norcoreano Kim Jong un fai exactamente un mes en Singapur.
O equilibrio nuclear na península coreana é un tema estratéxico tanto para os actores involucrados, sendo estes EUA, Rusia, China, Xapón e as dúas Coreas, como tamén colateralmente para a OTAN. En perspectiva está en xogo reordenar este equilibrio estratéxico non só na península coreana e ante a crise suscitada pola cancelación de Trump do acordo nuclear con Irán, senón principalmente polas secuelas causadas tralas crises de Crimea (2014) e a intervención militar rusa en Siria (2015).
A hábil paciencia de Putin
Doutra banda, o cumio Trump-Putin en Helsinki realizarase un día despois da final do Mundial Rusia 2018 en Moscova. Con anterioridade, Putin amosou a súa molestia polo boicot de varios líderes occidentais durante a inauguración do torneo.
De alí que o presidente ruso non asistise a ningún outro partido do torneo, delegando a súa presenza na figura do primeiro ministro Dmitri Medveded, toda vez a selección rusa realizou unha inesperada boa actuación, alcanzando os cuartos de final.
Ante este cumio Trump-Putin, outro actor indirectamente involucrado moveu os seus fichas estratéxicas: Ucraína. O goberno de Petr Poroshenko en Kiev confirmou o compromiso da administración Trump por manter intactos os intereses ucraínos en torno ao conflito no Donbass, as rexións prorrusas do Leste do país, así como a crise de Crimea polo seu regreso á soberanía rusa en marzo de 2014.
A OTAN segue observando a Ucraína como unha peza chave no seu xogo xeopolítico de presión cara a Moscova. Os recentes exercicios militares da Alianza Atlántica realizados nos países Bálticos, Polonia e Romanía a son claramente persuasivos cara ao Kremlin, toda vez a OTAN acelera a súa cooperación militar con Kiev en aras de potenciar unha eventual futura admisión ucraína na Alianza Atlántica.
Por iso, a Trump tocaralle exercer de hábil e firme equilibrista en dúas augas turbulentas: unha OTAN receosa das intencións do mandatario estadounidense, e unha Rusia cuxo presidente manexa habilmente os fíos xeopolíticos para saír en ganancia ante a presión atlantista e da Unión Europea, especialmente en materia de sancións instauradas desde a crise de Crimea.
Putin ben puidese chegar triunfante a Helsinki e saír de alí aínda máis airoso. logrou asegurar as súas cartas xeopolíticas en Siria, afianza o seu eixe eurosiático coa recente reelección presidencial do seu aliado turco Recep Tayyip Erdogan, cuxa cerimonia de investidura para un novo período presidencial (9 de xullo) consolidou a viraxe euroasiática da nova política exterior turca, e a consolidación dunha visión erdoganista que tivo incidencia dentro de cara ao cumio da OTAN.
O éxito organizativo do Mundial 2018 é outro logro que Putin acometerá no ambiente do seu cumio con Trump. Este evento permitiu afianzar o xa de por si visible nacionalismo e patriotismo ruso, que comeza a consolidarse no seo da sociedade rusa con miras de potenciar as expectativas do Kremlin de reconverterse en potencia global. O presidente ruso sabe que a sintonía co seu homólogo estadounidense logrou crebar estruturalmente o equilibrio interno dentro da OTAN. E isto é un logro estratéxico que intentará asegurar na reunión de Helsinki con Trump.
Do mesmo xeito, Trump sabe que a pantasma da presunta inherencia rusa nas eleccións presidenciais estadounidenses de 2016 aínda non se disipou en Washington. Pero as mesmas perderon certo eco, en particular ante os frenéticos xiros asestados por Trump en materia internacional
Entre eles destacan a suspensión do acordo nuclear con Irán, o momentáneo bombardeo en Siria de abril pasado, e o inédito cume con Kim Jong un en Singapur. Estes acontecementos han momentaneamente distraído a opinión pública estadounidense sobre a presunta trama rusa. E isto tamén é outro logro diplomático para Putin.
Doutra banda, Trump busca no cumio con Putin un enroque xeopolítico estratéxico en Oriente Próximo: moi probablemente deixará carta branca ao presidente ruso en Siria a cambio da aparente neutralidade de Moscova ante a presumible ofensiva de Washington contra Irán, na que Trump conta co apoio estratéxico dos seus aliados Israel e Arabia Saudita. Unha ofensiva que Washington espera concretar vía OPEP, ante o peso das sancións estadounidenses para comercialización do petróleo iraniano.
Mentres Trump reuníase en Bruxelas cos seus socios da OTAN, Putin recibiu en Moscova ao primeiro ministro israelí Benjamín Netanyahu. Esta visita confirma a realpolitik de Putin para manter as súas cartas firmes en Oriente Próximo, principalmente en Siria, combinando un pragmatismo que lle permite equilibrar un escenario altamente volátil e arriscado. Con iso, Putin mantén alianzas por unha banda con Turquía, Siria e Irán, e por outros acordos tácticos con EUA, Israel e Arabia Saudita.
Pero o presidente ruso eríxese agora como o verdadeiro árbitro do que acontece en Oriente Próximo. A ofensiva do réxime sirio de Bashar al Asad contra a polarizada oposición siria (financiada por Washington e as petromonarquías do Golfo Pérsico) e os grupos islámicos, asegura os intereses rusos en Siria, tendentes a manter ao réxime de al Bashar no poder.
Isto leva a Putin a buscar no seu cumio con Netanyahu unha especie de consenso sobre o futuro de Siria. Putin tentará así convencer a Netanyahu de que o post-conflito sirio non será unha ameaza para Israel, toda vez intentará ao mesmo tempo erixirse nun interlocutor decisivo á hora de solucionar a crise con Irán, aliado estratéxico de Moscova.
Con iso, Putin xoga a ser un equilibrista decisivo en Oriente Próximo do mesmo xeito que Trump inténtao facer coa OTAN e as súas tensas relacións con Moscova.
A última xira antes do mid-term
Tras estes dous cumios, a da OTAN e con Putin, Trump moi probablemente comezará a concentrar as súas enerxías nun estratéxico test electoral: as eleccións do mid-term de novembro próximo, que renovarán a totalidade do Congreso e un terzo do Senado.
Esta xira europea de Trump moi probablemente finalizará un 2018 intenso en materia de política exterior para Washington. A atención estará agora dirixida ao terreo interno, cunhas eleccións decisivas para o futuro político de Trump e do seu movemento dentro do Partido Republicano.
Este test electoral medirá a fortaleza real do trumpismo dentro do escenario político estadounidense con miras ás presidenciais 2020. Para iso, Trump vese persuadido a deixar antes en orde o vecindario, sendo isto o exterior, para concentrar as súas forzas en ordenar a súa propia casa.
