As bágoas da Estatua da Libertade

Orwell non se chamaba Orwell, pero tanto ten. Importan ideas e traxectoria vital: acabarían fundíndose nos seus libros. Entre eles: “Rebelión en la granja” e “1884”, dúas parábolas amargas contra os totalitarismos. Tentaban explicar a crueldade sanguinaria do mundo roto que saía dos cascallos de 1ª Guerra Mundial e xa afiaba os coitelos para a carnicería da Segunda.

De Orwell vén o concepto do Gran Irmán, o Partido que controlaba todo e a todos. Hoxe é o ollo casposo con cheiro a urea onde a irrelevancia trunfa nalgunhas televisións. Orwell alertaba contra os Partidos únicos que simbolizaban os totalitarismos nazi e estalinista. Na URSS, na Alemaña nazi, na Italia fascista. O Partido crea un idioma novo, a neolingua para cambiar e controlar o pensamento dunha cidadanía calada e chea de medos. Idioma tan eficaz que acaba creando dogmas hilarantes: 'a guerra é a paz', 'libertade é escravitude', 'a ignorancia é a forza'.

Cousiñas que pensabamos superadas volven a alarmar as democracias desde que irrumpe o fenómeno Trump, provocando risas antes e preocupación agora. Levanta un muro contra os veciños e proclama o amor polos mexicanos. O seu portavoz fala de “feitos alternativos” como se non tiveran que ver coa realidade ou a evidencia fotográfica das concentracións que mostraron máis repudio que apoio ao presidente. Excesivo e lingoreteiro, non lle importa mentir ata que as mentiras se disfracen de verdades para incautos. Sinala como inimigo á prensa libre e di que a súa oposición son os xornalistas, 'os máis deshonestos do mundo'. Esta liorta éche o máis parecido á censura nun tipo que ignora que sen xornalismo non hai democracia.

Trump foi votado por unha ampla minoría de xente desesperada, abandonada pola globalización nas beirarrúas do progreso e da dignidade humana. Agora apela a fórmulas resesas que provocaron unha xigantesca ruptura no mundo: proteccionismo a ultranza que se retroalimenta co odio ao outro, coa culpabilización dos inmigrantes.

Outra vez o mundo roto? Cuestiónanse as élites políticas e ata o sistema, cando o poder acaba nas mans deste flautista de Hamelin. 'America first' ou 'América para os americanos', un país pechado sobre si mesmo, máis pobre e cunha poboación manipulable coa neolingua do odio e dogmas para parvos.

Orwell, xornalista e novelista británico, escribía a prol da xustiza social e manifestouse contra o imperialismo. “1984” éche un bo antídoto contra a brocha gorda ideolóxica de Trump: ultranacionalismo, proteccionismo, xenofobia. Orwell preguntaría hoxe cara a onde camiña a democracia máis poderosa do mundo. Botaría as mans á cabeza vendo como a premier británica posa sorrinte da man de Trump. Detrás pode ver as bágoas da Estatua da Libertade.