O enterro da Sardiña na cidade de Lugo (13)

Ano 2002
Ferretes do Enterro da Sardiña
Nos ferretes que «O Gran Espetón» vai pronunciar na Praza de España faise unha crítica ao príncipe; ao exceso de coches que se atopan polas rúas; á falta de seguridade en Lugo en canto ao roubo de coches... Pola contra, tamén hai unha louvanza, que recibe a Corporación municipal, por dar luz verde ao problema da Tinería.

A todo o pobo de Lugo
e ó persoal forasteiro
escoitade con atención
do voso irmán Espetón
o ferrete parrandeiro.

ESTRIBILLO. (1). Recitar todos.

O CONCELLO DE LUGO
É O ULTIMO DO CARRO
DIN CA CULPA TENA OROZCO
E TAMÉN PACO CACHARRO (1)

Con afrentas e dislates
non se amaña a situación,
noso pobo necesita
xente de máis comprensión. (1) Estribillo.

Hai peixes «Gordos»
que solo miran
o noso ben...
vivindo sempre
do «aire sano»
que nos mantén. (1)

Mouros na Costa
«España va bien»
¿e a nosa Flota
quen a mantén? (1)

Vaino a ter moi difícil,
con o PP candidato
de profesión Zapatero
se non me falla o dato. (1)

Ante o seu novo pisito
o principe sonreíu
¡ Eu me pregunto abraiado!
¿E todo este despilfarro
de onde coño saíu? (1)

Múltiples bravos lles damos
seus fillos agradecidos
a nosa Corporación.
Que despois de tantos anos
parece que conseguíu
o que este pobo quería:
Que toda a Tinería
deixe de ser un rincón
e pola rúa do Miño
se poida pasear un meniño
sen medo nin precaución. (1)

«Levántate e anda»
Lázaro poido escoltar,
Levantado está todo Lugo,
mais andar non se pode andar. (1)

Polas rúas de Lugo,
non se pode camiñar,
de tantos coches que nela
están sempre a aparcar. (1)

Pedímoslle ó señor Liñares,
que arranxe este percal,
que poña aos municipais,
onda eles teñen que estar. (1)

A seguridade que ofrece
este Lugo singular,
¡é que lle rouben o coche
ó concelleiro principal...! (1)
.
Parece ser que Eva Sanum
xa non vai ser princesita
desamores amañados
eso é o que han tramado
¡ Que llo conten a Rita» (1)

O Buque Insignia de Lugo,
é a Muralla e o Breogán,
por eso Paco Cacharro
non deixa de «traballar»... (1)

E vostede señor Presidente
da gloriosa Reputación,
non faga oídos sordos
ás chamadas de atención. (1)

Se o «Progreso» se nos reduce
para o ano 2010
¿ Que coño fai neste pobo
a Corporación a tres? (1)

En fin, bailen todos, os tres,
PP, PSOE e BLOQUE,
que os lucenses melloraremos
cando a sorte nos toque. (1)

Non fagan caso, señores,
que aquí se vive moi ben,
fai as festas Manolita
e as queimadas D. Manuel. (1)

Todo o Concello quere
sanear a poboación,
e o pobo agradécello
todo cheo de emoción.
Botellas, cacharros e cascos
¡ todos ó contenedor! (1)

Para falar do monumento
da magna Humanidade,
agora xa os lucenses,
presumimos de cidade. (1)

Ser seremos os últimos
en riqueza e benestar,
pero quedamos primeiros
coa Muralla a rebentar. (1)

Que aquí non chega o tren
nin hai comunicación...,
¿Para onde imos marchar?
¿Onde se vive mellor? (1)

A Señora Branca Pazos
que descanse unha miguiña
que tampouco amaña tanto
por ir moito máis asiña,
que coma algo de cocido,
que lle perdoa o Señor
aínda que seña Coresma
logo vén a contrición. (1)

Pero o noso alcalde que teña
coidado co pantalón,
que logo o cinto non lle ata
con tanta satisfacción. (1)

Sufrido pobo lucense
aquí remata o repertorio
en verdade vos prometemos
que o próximo ano estaremos
aquí fronte ó Consistorio.
¡VIVA O ENTROIDO!

En resumo, podemos dicir que o Enterro da Sardiña amosa certos trazos de liberdade -que algúns poden confundir con irreverencia-, de inversión de roles. É unha oportunidade propicia para manifestar libremente e nun tono humorístico, de bulra, sarcasmo, a crítica as autoridades e normas sociais.

BIBLIOGRAFÍA SOBRE O TRABALLO
BARREIRO VARELA, José (1993): «Anecdotario Lucense». El Progreso, no2.
BOZAL, Valeriano (2005): Francisco de Goya, vida y obras (2 vols.). Madrid.
COCHO, Federico (1992): O Carnaval en Galicia. Xerais, Vigo.
CHIVITE, Taboada (1972): Etnografía Galega. Cultura Espritual. Galaxia, Vigo.
DIARIOS GALEGOS: EL PROGRESO e LA VOZ DE GALICIA.
GONZÁLEZ PÉREZ, Clodio (1991): As festas cíclicas do ano. Museo do Pobo Galego. Manuais, no 2. Santiago de Compostela.
MADOZ, Pascual (1847): Diccionario geográfico, estadístico, histórico de España, t. X. Madrid.
MARIÑO FERRO, Xosé Ramón (2003): O Entroido ou os praceres da carne. Cadernos do Seminario de Sargadelos, no 84, 2a ed. Ed. Castro, Sada (A Coruña).
MESONERO ROMANOS, R. (1986): Escenas matritenses. Espasa Calpe, Madrid.
RISCO, Vicente (1979): «Etnografía: Cultura espiritual», en Historia de Galicia. T. I. Akal, Madrid.
ASOCIACIÓN CULTURAL «VAL DE FRANCOS» (1993): Máis de media ducia de escritores chairegos e o antroido. Gráficas Lucenses, Lugo. Coord. Xosé Manuel Carballo.
BLANCO PRADO, José Manuel (2005): «1a Exposición sobre o Entroido na provincia de Lugo». Boletín do Museo Provincial de Lugo. Servicio de Publicacións da Deputación Provincial, páxs. 203-222.
BLANCO PRADO, X.M. e GONZÁLEZ REBOREDO, X.M. (2006): «O Entroido na Ribeira Sacra e en Salcedo. O volante, o peliqueiro e o oso». En Tempos de Festa. T.I. Fundación Caixa Galicia, A Coruña, páxs.127-137.
BLANCO PRADO, X.M. e PERNAS BERMÚDEZ, Carme (2009): «Achegas históricas ao Antroido do Val de Francos (Castro de Rei) no século XXI». Rev. Croa (Boletín da Asociación de Amigos do Castro de Viladonga), no 19, páxs. 58-84.
BLANCO PRADO, X.M. (2009): «O Entroido na Diócese de Lugo. Achegas históricas ao Entroido na Ribeira de Chantada». En Lucensia (Biblioteca Seminario Diocesano), no 39, Lugo, páxs. 363-370.
BLANCO PRADO, X.M. (2010): «O Entroido na Diócese de Lugo. Achegas históricas ao Entroido na freguesía del Salcedo». En Lucensia (Biblioteca Seminario Diocesano), no 40, Lugo, páxs. 163-172.
BARREIRO VARELA, José.: Anecdotario Lucense. Lugo: Biblioteca «El Progreso», no2, 1993, pax.72
BARREIRO VARELA, José.: Anecdotario Lucense. Lugo: Biblioteca «El Progreso», no 2,1993, px.73.
O ENTERRO DA SARDIÑA NA CIDADE DE LUGO (1986-2002)
BLANCO PRADO, X.M. (2012): «2a Exposición sobre o Entroido na provincia de Lugo». En Boletín do Museo Provincial de Lugo. Servizo de Publicacións da Deputación Provincial. No prelo.
BLANCO PRADO, J.M e PERNAS BERMÚDEZ, Carme (2012): «O Entroido Ribeirao. Santiago de Arriba (Chantada) (Lugo)». En Croa (Boletín da Asociación de Amigos do Castro de Viladonga), no 22, páxs. 78-105.
BLANCO PRADO, X.M. (2012): «O Entroido na Diócese de Lugo, III, O Xoves de Compadres e o Xoves de Comadres nas Terras de Lemos». En Rev. Lucensia, no 45, páxs. 378-389.
BLANCO PRADO, X.M. (2013): O Entroido en imaxes: mostra fotográfica da provincia de Lugo. Deputación de Lugo. Vicepresidencia. Rede Museística Provincial.
BLANCO PRADO, José Manuel (2014): Autor da foto da portada do libro «O Teatro no Entroido de Salcedo (A Poboa de Brollón)», Deputación Provincial de Lugo, 2014.
BLANCO PRADO, X.M. (2015): «Aportacións sobre o Entroido Lucense». En Anuario Brigantino no 36, Betanzos (A Coruña), páxs. 495-513.
CARO BAROJA, J. (1983): El Carnaval. Taurus, Madrid.
COCHO, Federico (1992): O Carnaval en Galicia. Xerais, Vigo, 2a ed.
GATO SOENGAS, Antonio (1992): O Entroido de «Casa de Naia». Lugo, Deputación Provincial.
GONDAR PORTASANY, Marcial (1993): «As máscaras do Poder. A linguaxe do carnaval». En Crítica da Razón Galega. Entre o nós-mesmos e nós-outros. A Nosa Terra, Vigo, páxs. 161-166.
GONZÁLEZ REBOREDO, X.M. e MARIÑO FERRO, X.R.: Entroido en Galicia. A Coruña, Deputación, 1985.
GONZÁLEZ REBOREDO, X.M. (1997): Guía de festas populares de Galicia. Galaxia, Vigo.
LISÓN TOLOSANA, C. (1971): Antropología Cultural de Galicia. Ed. Siglo XXI, Madrid.
LISÓN TOLOSANA, C. (1974): Perfiles simbólico-morales de la cultura gallega. Akal, Madrid.
MARIÑO FERRO, X.R. (2003): O Entroido ou os praceres da carne. Ed. do Castro, Sada, 2a ed.
RISCO, Vicente (1979): «Etnografía: Cultura espiritual». En Historia de Galicia, t. I. Akal, Madrid, pp. 225-763.
SABELA FIGUEIRA TENREIRO (2008): «O Antroido onte e hoxe. Achegas ao estudo desta festividade na Terra Chá». Revista de Investigación de Galicia Encantada. Revista electrónica de investigación / ISSN 1887-2859. Lugo.
TABOADA CHIVITE, Xesús (1972): Etnografía Galega. Cultura Espritual. Galaxia, Vigo.
VÁZQUEZ RODRÍGUEZ, Xosé Manuel (1995): «O entroido nas ribeiras de Chantada. A persistencia da festa». En Boletín do Museo Provincial de Lugo, t. VII, vol. 2, pp. 249-258.

NOTA DE AGRADECEMENTO
Este traballo sería bastante difícil de levar a cabo se non fose pola colaboración aberta e xenerosa de Mercedes Barreiro González e do seu esposo, Andrés Rubino Fernández.