A Chaira dos nosos soños

Este sábado, 8 de setembro, volveremos a peregrinar ao Campo de Santa Sabela e ao Cemiterio de Outeiro de Rei, no 3º cabodano de Manuel María. Coa mesma unción que hai catro anos, ergueremos a súa palabra coma a mellor arma contra a morte. O día onverteuse, xa, “na memoria da chaira enteira”, no mesmo berce do guieiro de todas as Galizas, o seu intérprete fiel, porque a súa escrita abrolla da sinceridade máis radical.

A mellor lembranza é seguir léndoo, por iso antes, cómpre deixarse mecer pola melodía dos soños, e van celebrarse os 30 anos da tradución ao portugués de “Os soños na gaiola”. O Muíño do Rañego volverá a agasallarnos cunha muiñada ateigada de foulas e pantrigo: especialistas na obra de Manuel María en relación con Portugal, coma o profesor da Universidade de Santiago e director de Agália, Carlos Quiroga, a escritora Paula San Vicente que publica en Portugal, e os/as escritores e mestres Concha Blanco, María Xosé Lamas, Paco Martín e David Otero van afondar na presenza de Manuel María na vida cotiá das escolas do país. Non é un congreso, é unha celebración de Manuel María entre nós, para sempre. Por iso, nun segundo momento, vai colocarse o 2º hectómetro literario do Paseo dos Soños, refrescados polo Rañego, que nos converte en nenas e nenos, capaces de sorprendernos cos segredos e misterios dos soños de cada amencer. Estes marcos son unha chamada en pedra e ferro, á festa da palabra que é este recanto da nosa terra. “O Muiñeiro de brétemas”, vai recoller cada mañanciña os soños, para liberalos da gaiola e facelos voar polos aires infindos de Galiza. Neste día, Saleta, a dona de Manuel María, e nenas e nenos, van comunicar os primeiros soños, enchoupados no orballo da memoria propia da xornada.

Despois vivirase e proclamarase a palabra do bardo chairego, a carón do Río Ladra, en Penas de Rodas, ao pé da súa tumba, no Campo de Santa Sabela... O que máis honra ao poeta, é volver a escoitar os seus versos, na voz e na música do pobo, que segue sendo consecuente co seu compromiso. Porque a súa voz aínda é máis resistente ca pedra chantada, que se ergue na ribeira do río. Os soños na gaiola é o libro máis musicado, por iso, na tardiña, vai escoitarse, abrazados polo Río Miño, a Miro Casabella, A Quenlla, Antón Valcarce.

Unha das constantes deste home xenial foi abrir camiños de liberación, para os que viñesen despois, que non tivesen que sufrir as eivas que oprimiron a súa experiencia vital. A escola nos anos de represión, motiváronlle unha nostalxia. Era un ensino afastado da realidade, non só do idioma, tamén da cultura popular que el estaba aprendendo da xente maior, á que escoitaba con moita devoción. Botou en falla os libros de contos e os referidos a súa terra. Esta frustración non faría máis que empurralo a recrear moitas lendas chairegas e contos populares: as das Penas de Rodas, as lagoas de Cospeito ou o Pozo do Ollo… E, sobre todo, a publicar dous libros que son unhas sinxelas enciclopedias de todo o noso, para os que están a iniciarse nos coñecementos: Os soños na gaiola (1968), unha das súas obras máis editada, que escribiu aos 30 anos, e As rúas do vento ceibe (1979), que é a nosa historia matinada para xente máis vilega. Cantigas que mamaron tantas e tantos nenos: “Galiza somos nós:/ a xente e mais a fala/ ¡Si buscas a Galiza/ en ti tes que atopala!”. Son moitas e moitos os que recoñeceron que se iniciaron no galego, recitando ou cantando: “o cuco, cuco, cuqueíro…”.