O soñar da melancolía
Mira como pasa o tempo por entre os piornos dunha inocencia que xa non é tal. Hai etapas da vida que non deberían rematar nunca. Tamén as hai que non deberían existir. Todo está segundo como se mire, ou se sinta. O mesmo que o tempo, que unha veces voa e outras faise eterno. Mira como vai o neno por entre as rúas do barrio da Igrexa. Agocha entre os canastros da aira e chouta ós palleiros da infancia. Cando cansa senta se está só e se se atopa coa felicidade de quen lle sorrí, aí xa empeza outra aventura que vai e vén por entre os recantos escondidos de Baños de Molgas. A felicidade dun cativo consiste en catro minutos fóra e uns xogos que non o abandonan. Mira como soña a melancolía dun instante que xa foi, dun momento que se recorda.
Ás veces a nostalxia mestúrase con aquel tempo nos que os minutos eran poucos e os sentimentos, eternos. Mira como roxe un corazón que se mete polo Agro abaixo e senta no mazadoiro da burga para contemplar a vida pasar. Ou simplemente para deter o tempo. Porque aí, nese mazadoiro, o tempo é eterno. Aínda que pasen as horas, sobre el flutúan historias ou momentos que se contaron sen importar as circunstancias.
A peor das violencias
As rifas, ó final, case sempre acaban en violencia. Incluso, ás veces, as bromas. Estas empezan con toda a inocencia do mundo, pero cando a broma vai collendo o camiño da burla, aí xa empezan as expresións e os xestos a cambiar. E como un non se deteña a tempo, xa está: dos feitos á violencia non hai nin tan sequera un treito. Actuamos moitas veces sen pensar, ou, mellor dito, pensando ben: sacando o demo de dentro para que se saiba o que vale un peite. Tamén se sabe que as rifas familiares, as burlas familiares e a violencia familiar é a peor de todas. Practicamente case sempre acaba en drama, en auténtico drama. Máis ou menos o que pasou no mes de decembro de 1906, que con data 18 e polo xulgado instrutor de Allariz incoouse sumario a consecuencia da morte de Gerardo Ferreiro Hermida, veciño de San Pedro de Ribeira (aínda que no xornal no que atopei a noticia pon, por erro, San Pedro de Ribadavia), termo municipal de Baños de Molgas, cuxa morte produciuse por unha puñalada que lle inferiu, que lle meteu no ventre o seu cuñado Antonio Fernández, veciño de Brandín, do mesmo concello. Aí está a peor das violencias: a familiar.
Non cagar un corvo
Daciano Rañelo Roscón botou a correr polo Agro abaixo ó mesmo tempo que lle berraba a todo aquel que o quixera oír que lle acababan de tocar 50 euros na primitiva. Axiña o parou en seco Nabor Arameo Saltón para dicirlle que non era para tanto, que non era necesario que armara tal barullo, tal estrondo. Ai, amigo, non os caga un corvo!, lle soltou así de súpeto Daciano. Ó outro non lle quedou máis que quedar pasmado; non esperaba esa expresión do Rañelo (aclarar que a Daciano todos os veciños lle chamaban O Rañelo; polo apelido, claro), xa que pola contorna de Baños de Molgas nunca oíra o de non cagar un corvo. Así é que non lle quedou outra que deixar ó Rañelo para que seguise
pregoando ós catro ventos, ou sexa, a grito pelado e por todas as rúas da vila, que lle tocaron uns simples e miserentos 50 euros. Claro que para Daciano Rañelo Roscón non serían tan miserentos cando estaba a choutar e a berrar de alegría. Normal, nunca se viu con tantos cartos no peto. Era fillo de pobres e, el mesmo, era máis pobre que unha caixa das ánimas baleira. No seu caso é verdade que menos caga un corvo.
Que o tempo se faga silencio
Non lle teñas medo ó ruído que pode facer un escornabois cando cruza a carreira da Lama. Nin tan sequera asubíes co ritmo que leva o merlo por entre as toxeiras da Rabaxoá. Non lle teñas medo a nada. A besta que ten medo mete o rabo entre as pernas e fuxe polos carreiros daqueles tempos que foron. Agora os tempos son outros. Agora os camiños están asfaltados e os recordos mestúranse como enredadeiras que soben polas paredes dunha casa vella, dunha que está caendo por abandono. Como abandono hai na memoria cando o tempo pasa e o ruído que foi xa nin abanea, nin arrola ó silencio. Non lle teñas medo ós recordos. Pero quen se acorda xa daquelas agachadas pola Aira do Medio ou daquelas apuradas pola Aira da Maquieira. O tempo pasa e o ruído é un completo silencio. Porque un soño que se deita nun palleiro de palla da Aira do Pombal pasa pola vida en silencio cando a realidade nos leva polas corredoiras das Costelas. A realidade, hoxe, é a que é. E os soños xa non son os sentimentos enxebres que vivían en nós. Agora... agora tan só fai fume a casa que vive nunha señardade inmortal, eterna. E que o tempo se faga silencio.
