Moncho Valcarce

O primeiro deste mes cumpríronse os 25 anos do pasamento de Moncho Valcarce Vega, “O cura das Encrobas”. Nacido en A Coruña, estivo ligado ás poboacións das/os lectores de A Chaira, mais a súa trascendencia acada a todo o país e alén polo que o celebramos coma un dos fachos acesos da nosa patria.

Ningunha achega ou cualificativo mellor que o que lle dedicou o patriarca da Terra Chá, Manuel María: ”O exemplo de Moncho Valcarce” (1995) que xa inmortalizara a loita das Encrobas nuns versos musicados por Fuxan os Ventos (1977).

A comezos dos 90, Moncho foi destinado a As Pontes e en pouco tempo revolucionou a vida social da comarca, sementando as súas teimas: igoaldade, xustiza, liberdade..., tal coma proclamei no verán do 2014 cando fun convidado por Elías Ramil Casás, creador da asociación Niño de Azor á inauguración do busto que lle ergueron ao pé do IES Moncho Valcarce. No que reza a estela de ben que deixou: «Ilumináchenos coa túa palabra, coa túa humildade e a túa dignidade». E volvemos a escoitar “Guerrilleiro” de Manuel María nas voces doutros chairegos, Mini e Mero: “Unha terra de nós é o teu norte,/un pobo traballador,/traballador, ledo e baril./ Unha conciencia/viva, alerta e forte...”

A relación con Guitiriz foi a través do seu avó materno Manuel Vega pioneiro do comercio de A Coruña /(Casa Simeón) e benefactor de Guitiriz onde veraneaba e partillaba co concello iniciativas que deron pulo á vila a comezos do s.XX, como a apertura da carretera da Estación, actual Rua Rosalía de Castro, onde construíu o chalé Vega. A filla Elisa e o xenro Manuel Fernández construiron o Chale de Raio (onde está arestora Gadis) e foron socios da Sociedade Eléctrica Guitiriz.

Este espírito innovador e activo da súa parentela en Guitiriz herdouno Moncho na súa entrega total a construir unha Galiza liberada de toda eiva colonizadora. Non foi só un heroi isolado, animou o comunal coas súas arelas de igoaldade, creando grupos de traballo coma o colectivo “Niño de Azor” de As Pontes, ou comunidades de base cimentadas en asembleas de fe nas súas parroquias rurais de Sésamo..., mesmo liderando ás e aos labregos de Meirama aos que expoliaban as súas terras, polo que foi detido no 1977.

No comezo do outono lembramos no Pedregal de Irimia na “Festa da Afirmación e Dignidade” o seu compromiso liberador en As Pontes con aquel grupo de vangarda evanxelizadora, na persoa dunha das colaboradoras directas de Moncho, Herminia Estoa de Riotorto.