A Mestra das saias longas (11)

.../...
¿Fixen algún voto, promesa ou propósito en cousa importante que non cumprise, de serme posible?

Na miña parroquia, que é, naturalmente, onde máis coñezo, e a que, evidentemente, me serve, e servirá, de referente básico, hai o dito de que, Só podo prometer aquilo que sexa capaz de cumprir; o resto, vela-aí-vai! Por poder, pódese, que tamén se pode mercar unha corda; pero, pasala pola viga…, cousa de tolos!

Tanto en ética como en psicoloxía mira que lle estamos dando cancha á cousa do libre albedrío, enfrontándoo ao determinismo. Sen libre albedrío mal se poderían facer promesas pois teríamos que acatarnos ao noso sino… Por certo, isto do sino de cada quen está moi arraigado nas nosas aldeíñas, e hai quen cre rotundamente niso, ¡que fagas o que fagas, digas o que digas, e prometas o que prometas, se o teu sino é afogar no río, diso non te librarás! Teño que pasarme por Fusalba para preguntarlle se ten aquel libro do Martinho, “De correctione rusticorum”, pois unha desviación tan arraigada seguro que xa existía nos seus tempos.

A primeira das promesas é o noso propio nacemento, ¡e iso si que é involuntario para o principal actor, para o protagonista da súa propia historia! Vimos ao mundo como promesa de felicidade para os pais, principalmente para eles, aínda que tamén, e supoño que en segundo lugar, para os avós. ¿Cumprímola? Non sempre se pode, non sempre nos deixan as circunstancias. Ortega dixo aquilo de que, “Eu son eu, e mailas miñas circunstancias”. De feito están aí, que no meu caso, se meus pais fosen pobres, por moita vocación que tivese, arestora estaría gardando nas vacas! Arestora, non, que xa é de noite, pero muxindo nelas seguro que si.

Cando escribín a interrogante destas reflexións nin pola cabeza se me pasaba que o tema fose tan…, direi, matizable! Agora mesmo, entre as miñas compañeiras, hai un par delas que levan o cordón franciscano, evidenciando que se viron en apuros e que pactaron iso. Dise que o hábito non fai ao monxe, o que, na miña tradución pode interpretarse como que, máis que relixiosas, foron egoístas, apelando ao, “Do ut des”, que mo explicou meu irmán, o que estuda para…, ¡como é galego, e por tanto un mestizo dos romanos, Dereito! De feita a promesa, claro está que a deben cumprir, pero, ¿non lles sería máis rendible facer unha obra de caridade, tal que privarse dalgún antollo e darlles aos pobres da porta da catedral o monto do mesmo? Por moito que as vexamos de hábito dubido que nos resulten exemplares, que onte mesmo oín como lles dicían, -A ver, beatas, que facedes sorríndolles aos rapaces, quitándonolos, cando o voso é profesar nas Pepas?

Tiñamos aquilo das disciplinas nos conventos… ¿E non sería máis efectivo afondar na Biblia, vernizándose de teoloxía, para lograr, e de paso impartir, un mellor coñecemento de Deus? ¡Se sacrificio é darse lategazos, estudiar, matarse a estudiar, coido que tamén o é! Cando nos falan moito dunha persoa, ¿verdade que ardemos en gañas de coñecela persoalmente, directamente? ¡Pois con Deus, igual, que por iso estamos obrigados a divulgar a súa doutrina, para que o noso entorno arda en desexos de coñecelo algo máis, máis a fondo! Está visto que o mundo das promesas é infinito, pero hai que saber facelas, saber escollelas; modestamente, así o penso, e así o entendo!

Condicionados polas circunstancias, si, moito ou pouco segundo os casos, pero, polo menos en teoría, mentalmente, o noso libre albedrío é unha especie de abano que se ramifica en todas e cada unha das súas pugas: De situados no cruce dos camiños, ¿cal escollemos, se por veces se nos presenta un abano deles? ¿E despois, na bifurcación seguinte, e na outra, e na de máis aló…? ¡Deus nos ampare, e nos dea sentido común, iso que di a de Psicoloxía, dona Marcelina, que é o menos común dos sentidos; Deus nos dea tino, e luces para atinar, pois na noite da ignorancia tódolos gatos, tódolos camiños, son pardos!
-.-

¿Deixei a Misa, ou unha parte importante dela, en día de precepto? Esta reflexión lévame, ou tráeme, ao romance de Omaña, (de Riello, León), que o teño que preparar para recítalo mañá na clase de lingua española, que así mo encomendou a Profesora, dona Herminia Cabrera, pero dáme certo repelo, pola letra en si, pero tamén porque, coa envexa que me teñen algunhas compañeiras, ou iso me parece, vanme tomar por “empollona”; mais teño que facelo, pois, de negarme, ou de alegar que non o memoricei, xógome a sinatura:

Pa misa diba un galán - caminito de la iglesia
no diba por ir a misa - ni pa estar atento a ella,
que diba por ver las damas - las que van guapas y frescas.
En el medio del camino - encontró una calavera
mirárala muy mirada - y un gran puntapié le diera;
arregañaba los dientes - como si ella se riera.
Calavera, yo te brindo - esta noche a la mi fiesta.
No hagas burla, el caballero - mi palabra doy por prenda.
El galán todo a aturdido - para casa se volviera.
Todo el día anduvo triste - hasta que la noche llega:
de que la noche llegó - mandó disponer la cena.
Aun no comiera un bocado - cuando pican a la puerta.
Manda a un paje de los suyos - que saliese a ver quién era.
Dile, criado, a tu amo - que si del dicho se acuerda.
Dile que sí, mi criado - que entre pa ca norabuena.
Pusiérale silla de oro - su cuerpo sentara’n ella:
pone de muchas comidas - y de ninguna comiera.
No vengo por verte a ti - ni por comer de tu cena:
vengo a que vayas conmigo - a media noche a la iglesia.
A las doce de la noche - cantan los gallos afuera,
a las doce de la noche - van camino de la iglesia.
En la iglesia hay en el medio - una sepultura abierta.
Entra, entra, el caballero, - entra sin recelo’n ella:
dormirás aquí conmigo, - comerás de la mi cena
Yo aquí no me meteré, - no me ha dado Dios licencia.
Si no fuere porque hay Dios - y al nombre de Dios apelas
y por ese relicario - que sobre tu pecho cuelga,
aquí habías de entrar vivo - quisieras o no quisieras.
Vuélvete para tu casa, - villano y de mala tierra,
y otra vez que encuentres otra, - hácele la reverencia,
y rézale un paternóster, - y échala por la huesera;
así querrás que a ti t’hagan - cuando vayas desta tierra.
¿Imos á Misa, particularmente na parroquia rural, que é onde non pasan desapercibidas as ausencias, para ver, e facernos ver, ou cumprimos co precepto de achegarnos á Eucaristía? ¡Unha mestra debe sabelo, e debe remedialo, de serlle posible, pero eu aínda son…, iso, unha aprendiz de mestra! En todo caso, debo prepararme para exemplarizar, e nunca para escandalizar.

O único que non me gusta da Misa é que o celebrante nos dea o traseiro, salvo cando fai as lecturas ou entoa o Dóminus vobíscum. Din que significa que o seguimos, que seguimos a Cristo, pero non é así pois Xesús sempre deu a cara: no seu bautismo, na Predicación, na Santa Cea, na Cruz… Oremus, para que isto se actualice, se tal é posible, posible e/ou conveniente!

Na Misa está todo: O evanxeo, as ofertas dos nosos froitos, que así facía Abel, a última cea, o reparto do pan e do viño, convertidos milagrosamente nun darse do pai ao fillo, ¡aos fillos!, por pródigos que sexamos, ou fósemos… Tampouco me gusta que recemos, que nos fagan rezar polo Ditador; ¡ou quizabes si, que ben o precisa para que Deus lle meta na cabeza que o Xefe debe ser, tan só, un Primum inter pares! De momento, Señor, Ora pro nobis, ampara e ilumina estas mestriñas que estamos ansiosas de selo!
-.-
¿Estiven en Misa notablemente distraída; impedín que a escoitasen os que de min dependen, tal que os criados de meus pais, ou non lles facilitei o desprazamento; santifiquei, ou non, o día do Señor, tal que participando en actos caritativos e de piedade?

É difícil non distraerse cando non se entende, ou pouco, a lingua na que se celebran; se isto me pasa a min, ¡bo mérito ten que estean atentos os meus veciños da aldea! ¿Fano por un temor reverente, con Deus ou co párroco? Cando se celebran na nosa capela, como o espazo é reducido, mesturámonos, pero na parroquial, con iso de que os bancos dos homes están á esquerda, e os reclinatorios das mulleres á dereita, logo parece unha guerra entre homes e mulleres! Tenme intrigada esta xebra, esta separación, e un día comenteillo á miña nai, pero ela, ¡miña pobre!, como é máis inocente cós Santos Inocentes, só me soubo dicir: -É que os homes veñen de traballos brutos, e non se lles dobran os xeonllos para axeonllarse nas selas! Brutos, os traballos, tamén o son os de moitas mulleres, e logo que traballan, traballamos, máis horas cá eles.

Tanto o criado coma a criada, mandámolos á Misa de cedo, que só ten o inconveniente, ademais da madruga, de que o sacerdote non adoita facer homilías; a vantaxe é que, se queren comungar, logo volven, e logo fan a parva. O que máis desfai as Misas son as feiras, que nesta bisbarra hai xente que vai a Meira ou a Castroverde, e ambas se celebran en domingo, alternando. O das feiras en domingo vén de tempo inmemorial, de cando mandaban os señoríos, e daquela había Misas a esgalla para que as oísen os feirantes, pero viñeron as tabernas, e…, suplantaron ás igrexas!

A Misa, ademais de celebración relixiosa, ten unha función social extraordinaria, pois á saída celébranse grandes paroladas, recóllese o correo, mándanse recados, e incluso se inician contactos que poden acabar en voda. Nunha desas paroladas, que me acheguei ao Taberneiro porque estaban con el os seus netos, que tamén estudian, só que outras cousas, estaban falando precisamente disto, e dicía el, que estivo e traballou en Madrid, que as Misas da cidade son outra cousa, que ninguén se ennoiva nelas, unha xuntanza de descoñecidos; pero máis lles dixo aos netos, non sei se con algunha intención posto que eu estaba presente: -Se buscas noiva, non a busques na feira nin na Misa; búscaa na súa casa, vestida de cada día!

¡O que saben estes labregos! Teñen tantas ocupacións, danlle a mil tarefas, e de todo saben, de todo entenden; moito ou pouco, pero algo si, algo de todo. A min o que máis me sorprende é o seu refraneiro, que de poñelo por escrito…, un dicionario! Levando a auga ao meu muíño: Cos nove meses de curso, ¡un parto anual!, debíamos facer un cursiño agrícola nos veráns; quero dicir, converternos en alumnas e que os patrucios fosen os nosos mestres. ¡Coido que nos viría ben, pois…, quen predica sen coñecer a lingua, os saberes, dos misionados?

¿Actos caritativos? ¡Uf; poden ser de mil clases, pero un dos principais coido que é comezar por nós mesmos, abrirnos a novos saberes, ser humildes cos humildes, e soberbios cos soberbios, pois os tales, mendigos son, aínda que non mendiguen! No que vou vendo, un soberbio só se pode amansar cantándolle as corenta, que vén a ser o que fan eles cos pobres; e hai alguén máis pobre, máis necesitado de caridade, que un soberbio?
-.-
¿Que se traballei corporalmente, ou feito traballar, sen necesidade urxente, e por un tempo considerable, no Día do Señor? Este inquérito non mo fixen eu, por máis que sexa do estilo dos meus, que mo formulou o meu confesor ao expoñerlle algunha das dúbidas que se me presentaron nas reflexións anteditas.

Non, rotundamente non; e vouno comentar porque entendo que o segredo da confesión é para o confesor, non para o confesado, pois nada me impide nin prohibe acusarme en público das miñas faltas se con iso provoco que se repudie o pecado, calquera que sexa. Precisamente a soberbia está, coido que está, en non recoñecer as faltas, nin as faltas nin as limitacións de cada quen.

Nestas aclaracións aprendín moito, que xa o irei plasmando neste Diario, segundo o lembre, e sempre coa intencionalidade antedita: ¡estimular o repudio común, absoluto, do pecado! Para comezar, isto de traballar en festivos… Aquí discutín algo co confesor, se se lle pode chamar discusión a un intercambio de estimacións, pois, -lle dixen-, se para o sacerdote os días de máis traballo son os domingos e demais festivos, a evolución social, particularmente médicos e outras profesións ou actividades da sanidade e de seguridade, esixe que alguén traballe, e se esforce, precisamente mentres outros estamos en Misa, ou na novena, ou no rosario… Na cultura da autosuficiencia, con tal de cazar a véspera…! Pero hoxe é distinto, e coido que nisto imos a peor, aínda que debera dicir, a mellor, porque é precisamente nos días que algúns teñen libres cando outros deben estar prestos a atendernos necesidades que, limitándonos ás dúas horas do catecismo, quedarían desatendidas. ¿Non dixo Xesús que non era pecado quita-lo burro do pozo se caeu, ou o tiraron, en sábado? ¡Aí o temos!

Outro tema que saíu a colación foi o do xaxún e maila abstinencia; iso de compra-la bula, etcétera. O confesor aquí foi máis benévolo aclarándome que hai circunstancias: idade, comer de man allea, ou non ter onde escoller, etcétera. Permitinme traer a colación que no da abstinencia non estamos lonxe dos musulmáns pero eles aínda están peor, que teñen prohibido o porco, e non só en Coresma! Díxome, ¡outra máis, pois o confesionario tamén é un aula para certas cousas!, que en tempos de Muhammad había unha triquinose atroz, sen vacina nin nada parecido, así que o lexislador do Islam, que iso foi, máis que un profeta un lexislador, prohibiulles radical e absolutamente ese veleno.

Vouno dicir, vouno poñer, e máis non estou segura de acertar, pero fágoo para que sexa estudada esta cuestión: a Igrexa, tan esixente coas carnes, por que non considera pecado o alcohol, o tabaco, certas herbas, certos produtos alucinóxenos? ¡Sorte ten a Igrexa de non ordenar mulleres, pois, se eu chegase ao presbiterio, a que ía armar reclamando iso, reclamando que se proclamen pecado, pecado mortal, os consumos anteditos!

Nota: Vou poñer aquí que non se lle permita a don Arturo, o confesor das Aliadas, ler estas reflexións, pois, co esixente que seica é, igual me excomunga, aínda que sexa despois de morta!
.../...