De pura cerna (62)

…/…

-¿Como dis? –José Antonio non captou, non podía captar, aquela indirecta de súa media irmá.

-¡Non, nada de particular! Quixen dicir que fas de contrapeso comigo, con esta primiña, coa descarrilada. ¿Ou non foi así como me tillaron estas familias, daquela, cando tiven aquelas desviacións, aquela crise de identidade, que así lle chamaba Arturo? A miña conversión é menos profunda, pero vouvos falar dela, -seguiu Neviñas, Aida du Mont Cupeiro- porque me tarda por darlles esta satisfacción a varios; ou se cadra, a tódolos presentes, que xa sei de antemán que vos agradará. Alexis e mais eu temos estes planes, agora que lle deron pasaporte español: Volverá a Madrid para estar presente cando naza esta criatura. Nesa ocasión contactará coa xente do cine, que algúns xa son coñecidos nosos, de París. Pero direivos outra cousa, para que vos situedes: No teatro das variedades pouco máis podo esperar, así que aproveitei o embarazo para retirarme, ¡sen retirarme!, escapulíndome: ¡mutis polo foro, simplemente! Nestes medios tamén viaxei algo, que ben me apetecía. Para o cine fixéronme probas; e din que teño aptitudes, e tamén fotoxenia, pero case sería empezar de novo, así que, ponderando estas cousas, Alexis propúxome que actúe en películas propias, nosas, de lanzamento, producidas por nós mesmos. Estase facendo vello para as esixencias da coreografía, pois tantas horas seguidas de preparación e de ensaio xa o molestan. A todo isto temos un plan do que me vén falando Alexis, desde hai anos; trátase de producir dúas películas sobre dous temas inéditos: Unha, sobre a montaxe dos Servizos de Información de Franco, no que esperamos contar co asesoramento da madriña...

A interesada, collida de sorpresa, sobresaltouse e pegou un bote no sofá:

-¿Eu? ¡Muller, nunca esperei que tal cousa me pedises; antes prefiro bañarme en coiros no Manzanares!

-¡Non me rifes, encanto, nin sexas malfadada! Déixame explicar, e xa verás que non é como pensas: Asesorar só quere dicir que nos contes algo secreto de cómo funcionaba aquela tremoia; que supervises as escenas..., ¡por se caemos nalgunha contradición, nalgún anacronismo! ¿Entendes, meu amor? O teu papel será secretísimo, coa produtora, con nós mesmos, e co director: unha especie de censura histórica para darlle realismo, veracidade. Un asesoramento que servirá para axudarlle a triunfar á túa afillada no seu debut do cine, no sétimo arte. ¿Decátaste, ceíño?

-¡Muller, sendo así...; -aveuse a interesada; -pero doutro xeito, non, rotundamente, non, que todo aquilo ben sabe Deus que o fixen..., polo que foi, e non me fagades falar, que a min as cousas da política danme calafríos! Nin por ti, Neviñas; nin por ti me poño diante da xente facendo por segunda vez..., ¡iso, aquelas cousas tan feas que fixen! Tantas mentiras para enganar aos comunistas, aqueles trucos..., que en definitiva nin case sei se serviron de algo, pois o pachorras de don Francisco veuse do Palacio de la Isla ao do Pardo cando lle petou, cando todo estaba podre, carunchoso; e aquí, en Madrid, nós, no entre tanto, esperando pola liberación; mortos de fame, entrecollendo aquelas pedras enormes que lles botaban ás pílulas, ás lentellas de Negrín..., ¡para duplicar o peso! Desde entón, para min, ¡nin no cine podo ve-las guerras!

-¡Que non, madriña, que non terás que saír en pantalla! Se ti non queres, tampouco sairá o teu nome, nin se aludirá ao teu patriotismo. ¡Nada, que talmente actuarás na sombra; tras das bambolinas, que dicimos no teatro!

-¡Nin o meu nome, eh Neviñas! Nin iso; que se tal fixésemos, ademais da vergoña, a min mataríanme, fosen os de Franco ou eses comunistas, que seica o fan con cantos espías descobren..., ¡mesmo coma os nazis cos xudeus! Non é que lle teña medo á morte; non, non é iso, pero quixera vivir algo máis, agora que vos teño a todos encarrilados, para vervos gozar, a todos, que tanto vos quero, do que fomos xuntando, tamén entre todos. ¡Pero vou calar, que se cadra é un pecado de egoísmo!

-¡Non me decepciones, madriña, que eu téñote por valente; moitísimo! –Aloumiñouna Neviñas, bicándoa.

-Témola todos, pero á Herminia non se lle pode pedir máis, que outros, con ben menos, andan por aí cunha piña de medallas, enchufados nos Consellos de Administración... E logo que as cousas están crúas, por moito que ate ese Caudillo, ¡así que as precaucións nunca sobran! –Saíu o seu home, Rodrigo, para defenderlle aquela decisión de non airea-los seus méritos, respectando a súa intimidade.

A afillada comprendeuno, perfectamente, pero fixo estas precisións:

-¡Que si, Rodrigo; ou padriño, se o prefires! ¿Niso quedaramos, non si? Pero debedes situarvos no que é unha película; que ao de hoxe isto noso só é un proxecto: ir preparando o guión, todo iso. Ademais, mentres viva o Ditador... –fixo bucina coas mans, remendando a voz narnexa e débil, atiplada, de Franco, -Españoles todos, me teneis que ser fieles... Xa sabemos que aquí, de momento, non se poderá exhibir, nin sequera roda-los exteriores, que niso estamos. Repito, son preparativos para que non nos atallen na idea. Para estas películas a Alexis serviranlle de moito os seus recordos, as súas experiencias naquelas Brigadas internacionais. Para el sería, de paso, unha especie de vindicatio, para demostrar qué pouco milagre fixeron os nacionais, en proporción con tantos medios, con tantas axudas que tiveron ao seu alcance; ¡coa colaboración duns e maila inhibición dos outros! ¿Explícome?

-Muller, todo iso parece razoable e aceptable, sempre que sexa obxectiva a trama, por suposto. Máis é: contade comigo, que niso de descifra-las receitas, algunha parte tiven. –Ofreceuse Rodrigo, sempre voluntarioso, sempre disposto a colaborar coa familia da súa muller, con nobreza de castelán vello, daqueles de Castillavieja.

Herminia asentiu, e Neviñas, en consecuencia, retomou a palabra:

-¡Vale padriño; pero qué sol: ti si que es un Rei Sol! ¡Xa veredes como vai ser un éxito! Resérvome o papel que desempeñou miña madriña na vida real...; ¡por suposto que se non te opós, insisto!

-Mentres ninguén note que me representas e que non sobreactúas..., o que é por min, vale! Pero que quede claro para o espectador que foi outra xente, outras situacións; ¡nada que me relacione; nin sequera indirectamente! Xa me puxen abondo en perigo, daquela; púxenme a min mesma, pero tamén a cantos quería, así que Deus me libre de novos riscos..., ¡e menos en tempos de paz, sen outras motivacións xustas, ou polo menos, razoables! Se ides facer esoutra..., ¿por qué non a facedes primeiro, e daquela deixades esa da Mata Hari de Franco para cando morramos, tanto el coma eu, que así será unha película histórica, e non política? ¡Por moito que me agarre ao terrón..., xa teño os meus aniños!

-Madriña..., ¡é que a outra tamén a inspiras ti, aínda que doutro ángulo! ¿Lémbraste daquela Enriqueta Otero, á que lle atribúes que che salvou a vida cando ameazou á xefa do cárcere aquel que había nas Ventas, cun coitelo de cociña, e así vos abriron as portas, e ti puideches saír para esconderte, despois, na casa de miña nai, da Neves; e despois chegou o padriño, Rodri, feito un heroe, un farmacéutico capitaneando un comando, e te salvaches, ou vos salvastes, por segunda vez? ¡Non me digas que xa esqueciches todo aquilo tan romántico e tan espectacular!

-¡Vaia se me lembro...; pero non estamos aquí para facer películas, senón para gozar da nosa resurrección, que así lle chamaron, varios, estrañados de que eu seguise con vida despois daqueles dramas!

-¿Sabes qué che digo, madriña? Perdóame que sexa tan franca, pero é un pracer atoparche algún defecto. ¡Moito loar naquela señora, pero nunca te preocupaches por saber qué foi dela! ¿A que non?

-Ben quixera, muller, -respondeulle á afillada, cun suspiro fondo, -pero ninguén me soubo dar razón, que de estar viva, o máis seguro é que a teña presa ese paisano tan vingativo..., e logo que chegou que me tivesen por comunista en tal ocasión; así que, xa ves, nin podo darlle as grazas, aínda que estea viva, ¡e ti falando de sacala nunha película!

-Madriña, despreocúpate diso, que nese traballo andou precisamente un comunista, un comunista con carné francés, un comunista converso, que son os máis acérrimos. ¿Quen? ¡Alexis, que por máis datos, e iso xa o sabedes todos, é descendente dun príncipe ruso: da familia Románov, nada menos!

-¿Como é iso? ¿Cando a localizou ...? –Inquiriu Herminia, con gran interese.

-Pois si, que de tanto referirlle aquela aventura, ao Alexis entroulle unha curiosidade tremenda pola nosa heroína; así que, pescudando aquí e acolá, chegou a saber que Enriqueta vive, pero aínda está presa; que foi unha verdadeira madriña da Resistencia daqueles Guerrilleiros de Galicia, daqueles fuxidos; ¡todo iso!

Nun destes días que estivo por aquí, foina visitar ao cárcere, pero non lle preguntei a onde; para coñecela e para falarlle, ao mesmo tempo, do noso proxecto. Díxome que é dura coma un cortizo, pero que aínda conserva as cicatrices, e algo de coxeira, daquelas persecucións, en Albeiros, Lugo, cando lle descubriron o prelo das súas follas propagandísticas, diso, da Resistencia. Con todo, esperemos que viva máis que don Francisco, que entón será o momento de filmar as súas andainas, que ten que darnos, ela mesma, persoalmente, as referencias precisas para concatenar o guión. En definitiva, coñecela a fondo, cambiar impresións, para que eu poida identificarme con realismo, con verosimilitude, no seu rol... ¿Entendu, madriña?

-¡Ben que me aleda que a visitase Alexis! Eu é certo que nunca volvín a saber dela, pero no meu corazón sempre estivo, que moitísimo lle levo rezado coidando que a mataran na toma de Madrid, ou naqueles paseos, e que andase arestora polo Purgatorio adiante...; claro que sen coxear, pois daquela non coxeaba! –Dixo entón Herminia, evocadora, agradecida.

-¡Niso non te equivocas, que no purgatorio está, no franquista! ¡Ah, pero teño que volver atrás, que non acabei de confesarme con José Antonio! ¡Meu querido colega, saíuche unha competidora!

-¿Ti, Neviñas? ¿Ou debo dicir, Aída? –Era enorme o afecto daqueles irmáns; desbordante.

-¡Sonche a mesma, a mesma cantante; tanto monta, que dicían aqueles Católicos, pero eu voto pola Isabel, aquela Raíña que quería capa-los galegos..., porque inzaban moito! Verás: á forza de pensar na miña criatura, nesta xestación, nos coidados dun embarazo, cousas destas, caín na conta de que, ademais de ser danzante, unha cantante, unha filla pródiga..., todo iso, teño certa vocación para axudar ao próximo, particularmente ás mulleres, que como nos dá vergoña consultar cos Médicos..., ¡pois que non estaría mal aumentar o número das xinecólogas! ¿Que vos parece? –Non lle contestaron de inmediato, que os colleu de sorpresa, así que continuou falando dos seus plans:

-Por iso, desde mañá mesmo se é posible, ¡outra vez á Facultade, contigo...! –Chiscoulle un ollo. –E ben que sinto non axudarlle ao padriño na farmacia, que sería un pracer, pero primeiro é receitar...; ¿non si? Tentarei de que me admitan de oínte, para repasar Cuarto, que o deixei a medias. E ti xa me dirás con quen, ou onde teño que falar, a ver se me toleran..., ¡así, de barrigolas!

-¿Falar? ¡Muller, comigo, simplemente, e xa o estás facendo, que che darei apuntes, se entendes a letra; e se non a entendes, aquí están os mellores intérpretes de receitas deste país...! ¿Sabes a quen me refiro, non si? Logo que na facultade está habendo cada vez máis mulleres, que te podes sentar onde queiras sen que se decaten de que lles aumentou a asistencia..., ¡sen aumenta-la matrícula! Un relaxo, unha masificación, que se seguimos así abundaremos máis cós avogados, ¡que xa é dicir!

Neves tiña as orellas tensas coma garabullos, escoitando aquela planificación. Quixo asegurarse con Rodrigo, dado o seu ascendente no clan:

-¿Rodrigo, oiríamos ben; é posible que esta danzante, esta mala filla..., ou que tal nos parecía...?

-Si, Neves; que estou aquí, ao lado da Neviñas, e oína ben. Dixen da Neviñas, como vosoutros lle chamades, pois, o que é de momento, Aída du Mont Cupeiro..., ¡non pode danzar! Vou aproveitar esta ocasión para pasarlles unha factura aos presentes, que sempre sostiven que esta rapaza gáñavos, a todos, absolutamente a todos, en criterio, ¡con todo o moito que diso tedes! Non había que preocuparse por ela, que non é das que se descarrilan facilmente, e ademais dunha beleza extraordinaria ten un talento..., como diría eu, inconmensurable!

Neviñas deulle un bico filial, e despois un belisco, no mesmo sitio, facéndolle na meixela a mamada da lebre:

-¡Guasón! ¡Pero qué encanto de padriño; se estiveses solteiro, xa sabes, ía a por ti!

-¿Oes, nena; -Rodrigo, fachendoso; -qué respecto é ese comigo, con teu padriño, cun parente de rango espiritual? Pero afóutanme eses afagos; ¡de verdade! ¿Oes, a todo isto, moita festa, pero, onde está esa champaña? ¿Non irás a dicirnos que te viñeches de Francia sen unha caixa...?

-Padriño, ¡que bon vivante saíches! ¿Sabes qué tal a temos? ¡Que seica morreu a Viúva de Cliquot! Sen embargo, recapitulemos: Esta é a inauguración do meu piso; vaia, do voso, do que me doastes daquela; aquel espléndido regalo dunhas vodas que non se celebraron por culpa desta..., non direi outra vez, danzante, por moito que lle guste á miña nai esa expresión! Desta artista, desta Aída. Pero como estamos en España, país da frasca, se non queredes tintorro, xa estás subindo, ti mesmo, que che tocou polo pinto-pinto-gorgoriño, nese ascensor, aí, á despensa dun amigo que se chama, que se chama..., don Rodrigo de Hinojosa, ¡y Espinosa de los Monteros! Un fidalgo de Castilla, ¡da Vella, que aínda hai clases! De volta quero verte aquí, aquí mesmo, con..., unha, dúas, tres...; ¡si, con tres chegará! Desas botellas do teu cava..., ¡pero tamén valen as daquel Gaiteiro de Villaviciosa!

-Ese está viúvo, outro…, ¿sabes?, e ten pouco gas! –Chanzouse Rodrigo, gozando con aquel divertimento, coma un cativo, compracido, feliz, segundo se levantaba para achega-las botellas.

-Padriño, ti serás farmacéutico, ¡pero o que é de medicina...! Se está viúvo, como dis, daquela terá moito gas, moitísimo..., ¡acumulado! Así que, escolle, pero que sexan con burbullas, con ledicia, que hoxe empeza, aquí, nesta gran familia, na de mellor avinza de todo España, un novo amencer..., ¡o definitivo!

Desde que saíra Rodrigo, e despois dun momento de charla intranscendente, dirixiuse ao seu pai:

-¿Nicasio, papaíño, pásache algo, que estás tan calado? ¿Que foi daquel narrador de aventuras incribles, particularmente nos montes de Galicia, enfrontándote aos lobos da Amurín; ti só, e só con croios?

-Miña filla, estouche moi feliz a tal momento...; pero como sodes tan falangueiros, pois eu, mentres, repasaba as miñas contas: ¡as cousas que nos pasaron para dar chegado a este día de tanta felicidade! Ben che pensei que contigo non volvíamos a ter sol, que moita ledicia é terte aquí, asentada, razoando da maneira que o fas; e logo, que es tan trouleira... ¡Unha felicidade inesperada!

-¡Grazas a Deus! –Murmurou Herminia, case inaudible.

-¡Grazas a Deus! –Neves, tamén; puro eco.

Fíxolles graza, a todos, aquel patriarcado de Nicasio; e ledas coa evolución da Neviñas, ou máis exactamente, co retroceso da Aída, as dúas curmás coincidiron na mesma xaculatoria, cousa que subliñou Neviñas:

-¡Mirade estas comadres, dúas coristas, un dúo, perfectamente sincronizadas!

-¡Si, muller, iso si, que che temos moito en común! –O caso é que Neves non o dixo referíndose á filla senón ao seu bo, e recíproco, entendemento. Neviñas seguiulles a onda, para mellor disimulo:

-¡Pero cánto as adoro, e cánto lles agradezo aquelas rosmas, tamén ao unísono, aínda que me servisen de pouco, ou para nada, debido á miña rebeldía..., innata!

Puntualizou Rodrigo, que xa estaba de volta coas botellas, á vez que tiraba das rollas, inmerso naquela xolda familiar pero alleo ás profundas intencións, aos escapes das falantes:

-Niso dos remedios, disinto, que non hai medicamento que non sirva para algo, e incluso, ás veces, lamentablemente, para producir os efectos contrarios do que espera, ou calcula, o médico...

-¡Mira, padriño, aquí, ti, de receitas, nada, que vas despachar o que che mandemos os médicos, nós, estritamente!

Aquel farmacéutico, comparsa feliz dunha orquestra na que ignoraba o seu papel, riuse a callón, embelecado coa Neviñas, case que namorado dela:

-¡Está visto que coas artistas non se pode discutir; o mellor é admiralas, adoralas e obedecelas..., en silencio!

-Pourquoi, mon amour? –Con aquela graza súa, doce, coqueta, híbrida, cubano-madrileña, e parisiense por engado, que a facía tan exótica.

-¡Nin che sei; se cadra por iso de que estades lonxe, altivas e altísimas, que así os americanos deron en chamarvos stars, estrelas; qué menos!
...
Foi unha feliz reunión do clan de Herminia, naquel piso da Neviñas, ¡amoblado ao xeito italiano!, en parangón con aquela chegada a Madrid, tan oportuna, daquel Capitán de Farmacia, anos atrás! O malo destas veladas felices sempre é que hai que traballar ao día seguinte, así que racha o encantamento da sesión aquel que primeiro se levanta. Xa o dicía Jorge Manrique: ¡Cuán presto se va el placer...!
…/…