De pura cerna (57)

…/…

Aproveitando que a rapaza, desde o baño, xa non a podía oír, Neves telefonoulle á Herminia. Colleu Hinojosa.

-¡Ola, Rodrigo! Quixera falar con Herminia, a ver se..., a ver se pode saír comigo, está tarde...; por aí, de tendas! –Desviou Neves.

-¡Si, muller; e non vai poder! ¿Que tal estades, que xa hai días que non vos vexo?

-Ben; por hoxe, todos do mellor!

-É que onte díxome Herminia que che repetira un pequeno cólico... –Interesouse Rodrigo.

-¡Ah, si, ese cólico..., pero xa estou costa arriba..., esperando polo próximo! –Desviou outra vez, nerviosa e apresurada por baixa-lo pano da súa propia comedia.

-Alégrome, Neves; e despídome, que xa se pon túa curmá. –Rodrigo tiña arraigado o hábito de manterse illado dos compadreos daquelas primas tan modelicamente compenetradas.

-¿Que tal, comadre? ¿Cando volveu? ¿Demorouse moito..., con ese avogadiño? –Coa natural impaciencia, e sen outro saúdo.

-¡Uf! ¡Volveu moi tarde; nin sei a qué hora, que nin que o fixese adrede!

-¡Esta cativa...! Onte chamounos Arturo, de noite, ás tantas, preguntando por ela, que de aí vén a miña preocupación...!

-¡É que non se pode mentir, Herminia, que para mentir hai que ser listo; hai que ter memoria, cousa da que eu carezo! Pasou que, para disimular a súa tardanza, díxolle Nicasio ao Arturo que se quedaría a cear convosco, e se cadra, a durmir... ¡Xa ves, foi contraproducente!

-¿Que pasa, logo; seguen de rifas? ¡Para que se complicarán a vida se xa é de seu bastante complexa!

-¡Non cho sei, Herminia, no cho sei, que non cha entendo! Quero que falemos dalgunhas cousas, en secreto, e por iso discorrín que saiamos de tendas. ¡Se pode ser, esta tarde...!

-¡Si, muller; vénme buscar, á farmacia!

-Prefiro esperarte no Café Varela, coma outras veces, á hora de abri-las tendas, que non quero que Rodrigo me vexa así, tan excitada coas cousas da nena!

-¡Deica logo, miña Neves!
...

No Varela, no velador do fondo, por tras daquela columna dos espellos, para máis intimidade:

-¡Miña Neves, estas cousas que nos pasan fanme recuar..., anos! –Herminia, saturada de evocacións.

-¡Ditosa ti, que a min, auméntanmos; iso, os anos! –A curmá, menos intelixente, na parra e sen ve-las uvas.

-Non, muller, refírome aos segredos, aos misterios, como daquela na guerra, coas comedias da nosa espreita, aquelas receitas en clave, falseadas, unha velliña non tan vella, facéndose a xorda... Volvemos ás mesmas, só que por un motivo diferente, que daquela era ganarlles aos rojos, canto antes, polo ben de todos, ¡aínda que resultou polo mal de todos, ou de moitos!, e agora trátase de enderezar unha filla con dúas nais, ¡que nin entre as dúas facemos boa dela!

-A min, o que é da outra guerra, nin me fales, que se me esfarelan os nervios, e teño abondo coa que está armando esta cativa. ¡De verdade, eh, que se non chega a ser filla túa, a de azoutes que ía levar, pois o que é en forza bruta, eu...!

Herminia quedouse meditando mentres lle servían un cortadiño daquel café tan aromático, insuperable, que vinculou tantos parladoiros, no Varela, que volvera aos seus fueros dos anos Vinte, incontaminado de achicoria. ¿Como o conseguían? ¡Se cadra habería que preguntarlle a algún daqueles pilotos de Iberia, tan familiares naquel establecemento!

-Miña Neves, -concretoulle despois daquela longa, enésima, reflexión, -paréceme que non lle debemos insistir niso do casamento. Esta xuventude saíu tan rebelde que máis que gañar unha guerra logo parece que a perdemos, e que todos eles son fillos de resentidos. ¡Basta con aconsellarlles unha cousa para que fagan a contraria! Ademais, quen che di que Neviñas, aló dentro, na súa intimidade, non prefire esperar uns anos para concluír a súa carreira de Medicina, e despois diso, casar, en plan de igualdade, de ti por ti, co Arturo; ¡co Arturo, ou con outro! Isto foi o que lle dixen, o que opinei, esta mesma mañá...

-¿Falaches coa nena? ¡Non sei se te equivocarás na data, que ela non colleu o teléfono...; nin chamou a ninguén!

-Falei con Arturo. Refírome ao rapaz...

-¡Ah, co Arturo; desculpa! ¿E logo, qué pasa...? –Neves, presentindo máis complicacións por aquela superstición de que cando vén unha nunha vén soa.

-Tampouco cho sei, pero estaba nervioso, que llo notei! Díxome que me chamaba desde o Café Universal, ese da Porta do Sol... ¡Xa sabes, ese onde está de camareiro o Rico de Millares! Como ves, a cousa vai de cafés, de citas misteriosas. Quería pedirme unha entrevista, ¡sen que o soubesen seus pais!

-¡Ai, muller, si que vai de misterios! A estes rapaces..., ¡nin Xudas, aquel das traizóns!

-Xa che digo que tal parece que volvemos ás leas da guerra, aínda que sen armas! Pois ben, diso..., que o compracín; contesteille que me esperase alí mesmo, que acudiría ao momento, cousa que fixen.

-¡Conta, que estou fervendo por sabe-la disposición do rapaz..., con respecto aos abusos, ás toleadas, da nosa Neviñas!

-Tranquila, Neves, que ese rapaz é prudente, ou mo parece; máis que a inmensa maioría deles. Díxome dela, así, timidamente, dando rodeos, que lle nota unha..., ¿como dixo? Unha crise de identidade, pero non lle preguntei máis nada dese concepto, para no pasar por boba. Díxome que por el non había inconveniente en adia-la voda, para que Neviñas madure nos seus pensamentos; que incluso non lle parece mal que saia con outros rapaces, para que se vaia convencendo das súas preferencias.Todo iso pareceume razoable; e logo que Arturo fálache tan ao diplomático, rebuscando as verbas e dándolles xiros escuros, alambicados, pero tan suaves, tan correctos, que lle resultan gratos á outra persoa, que tal parece que en lugar dun médico falases cun diplomático, tal que seu pai!

Se para Herminia o fillo daquel diplomático falou diplomaticamente, para Neves a escura foi súa curmá:

-Herminia, ¿que me dis? ¿Para isto tivemos unha guerra, para volver ao amor libre? ¡Imos de cu!

-¡Non, muller, que tampouco é así, que os amigos desta xeración saben ser amigos, ter relacións de amizade, sexan noivos ou non! ¿Entendes? E logo está esa convivencia, esa camaradería, que collen na Facultade... A min non me parece mal que se coñezan a fondo, botándolle máis tempo, tenteándose nos pequenos conflitos de cada día para asegurarse de se son capaces de afronta-los problemas grandes, os da convivencia matrimonial, ¡que é a súa, en definitiva! De regreso do Café, despois da entrevista con Arturo, estiven dando voltas por Callao, para ver este adiamento á luz das propias experiencias, tal que aquela desilusión que tiven co Toño... A min parecíame que o estaba enganando se non lle deixaba entrever algo dos meus misterios, dos meus pecados, xa no segundo día daquel reencontro... Pois, mira, agora teño claro que el prefería non coñecerme desa maneira, ou polo menos non tan á présa; que lle gustaría seguir téndome por aquela cativiña tan inxenua e tan boa que se criara con el, porta con porta... O coñecemento e mailo frechazo son cousas distintas... ¡O caso é que eu enténdome, pero coido que non cho explico nada ben!

Para Neves as cousas eran máis espesas, de granulado gordo; ¡eran, ou non eran!

-Muller, Toño, aquel cazurro, o que non quería saber era de onde che viñeran os cartos, que o resto das filigranas pouco lle importaba. ¡O seu era abri-la boca, e pecha-los ollos! ¡Do resto, flores: mira como zugo no dedo!

-¡Non sexas grotesca coas cousas dos sentimentos, que tampouco foi así! A diferenza con isto do que vimos falando está en que daquela, naqueles tempos, ninguén cuestionaba a procedencia do diñeiro dos emigrantes; era coma o trigo nos vedros: ¡viña a maduro, e do resto, todo esquecido!

Non, esas sutilezas non eran do agrado, nin do agrado nin do entender, da Neves, así que lle retrucou á súa curmá:

-Herminia, vén ao presente, e déixate de trigos, que todo iso que che contou Arturo, esa reviravolta da espera, dita así, eu non a cozo. Ben sabes o refrán que di que neste mundo das calamidades, pensa mal e acertarás. ¿Non será máis ben que o mozo, agora que se ve coa carreira terminada, e ela aínda non, queira volverse para atrás, e que enlee as cousas con eses requisitos das palabras escuras para botarlle as culpas á Neviñas? Ese, se é tan listo como dis, talentouna, e díxose: ¡Eu fago que tiro para adiante, no que sexa, que ela recúa...!

-¡Muller, non sei, pero non o creo! En calquera caso, deixémolos que se serenen. Noso avó sempre dicía, falando das mulleres, que hai que deixarnos por imposibles..., ¡ata que se nos serene a madre!

-¿A madre...?

-Si, Neves, pero aquí chámanlle, matriz; será para axugar con Madriz, que é como o pronuncian os chulapos! Lémbrome del, si, e dos seus ditos, que miúdo machista. –Evocou Herminia, pasando por alto aquelas inculturas da curmá.

-¡A defensa das mulleres, agora, sonche os dentes, que niso de te-la lingua longa, os homes xa nos teñen cachadas!

-Neves, diso non me fales, que se me acordan aqueles lobos. E máis cousas, aínda máis, que ter dentes, nesta vida, tamén os precisan os homes. Aí tes o caso do meu José Antonio, que por certo tamén me preocupa, que ese non morde nin a teta, do boíño que é..., ¡así que terá que deixar de ser pacífico, algún día! ¡Quen puidese mete-los dous, a José Antonio e á Neviñas, nunha cocteleira, para que se intercambiasen calidades e defectos, que non hai nada coma os termos medios!

-José Antonio é un sol; a nós tenos prendados: ¡tan guapo, sempre sorrindo! –Aseguroulle Neves, por contraposición á súa decepción coa Neviñas.

-Ao pai cáelle a baba, pero a min empézame a preocupar se o comparo con súa media irmá, co desenvolta e perrenchuda que sempre foi. Ben me gustaría telos cambiados de sexo, que el iría mellor para nena. Tal e como está evolucionando esta xeración, José Antonio pode chegar a ser un home indefenso...

Neves pasando a rebola, rasando:

-Deixa iso, que nesta vida ninguén está contento co que ten. Mira, eu xa non sei qué dicir; e menos mal se ti os vas entendendo, que eu, ¡nadiña! Pero estamos aquí, de parola, e queda o principal: quería falarche da conversa que tivemos esta mañá, que hoxe tampouco quixo ir á Facultade. Díxome non sei qué de que lle facían unha proba; creo que é de canto, pois, con tantas algarabías, púxenme nerviosa, e non lle entendín gran cousa. ¿Teño que seguir calando, aguantándollas...?

-¡Si, muller; pídocho por favor! Dunha, que é tempo perdido ata que vaia collendo criterio; e doutra, que te desgustas inutilmente. –Herminia, con esperanzas na evolución da súa moza.

-¡O que ti digas, que por algo es a nai, a verdadeira! ¿Sabes de qué teño remorsos? De que alí, na Habana, eu tamén debera estudar algo, aínda que fose pouquiño, daquela, contigo, que agora véxome burriña de todo, ¡e facendo de nai dunha moza que vai para médico! ¡Moito peso na miña cabeza, e eu sen rodela!

-Iso de que vai para médico xa se verá, que esas probas de que che falou levan ás táboas. Din aquí en Madrid, de tal palo, tal astilla, e eu empezo a temer que unha filla do Ádam, dentro do malo, se se queda en cantante, xa é milagroso. –Ponderou Herminia, na mesma esperanza.

-Ese fatalismo non é propio de ti, que me tes dito que o sino das persoas non existe; nin o sino nin a herdanza, que nos imos facendo nós, nós mesmos, iguais a nós mesmos, coas nosas decisións, ¡e só con iso! O que sinto é a vergoña do que nos pasa.

O qué dirán foi unha das taras de máis difícil erradicación nas xentes acomplexadas, do rural galego, presentes ou emigrantes. Neves explicouse, ampliou:

-¡Nunca se soubo que unha rapaza deixase a un home da categoría dese Arturo; coma quen di, ao pé do altar! ¡Que tempos nos trouxo esa guerra!

-Neves, para o carro, que ía sendo hora de que cambiasen as tornas...; ¡niso da personalidade da muller, quero dicir!

-¿Curmá, estás de broma? –Escandalizada, sen entendelo.

-¡Que máis quixera que poder estar de broma, miña Neves, pero é que, de tanto sufrir, e de tanto calar, xa me pide o corpo que haxa mulleres que se enfronten aos homes, que se saian coa delas, aínda que ás veces non teñamos razón!

-Oes, agora que caio na conta, ¿que se fai co teu piso, dous, que están unidos, se demoran ese casamento, ou se non chega a haber voda?

-¡Pois, nada, que nada hai que facer; en absoluto! Desa planta recordeille ao Arturo que era o meu regalo de vodas para Neviñas, só para ela, como patrimoniais, como dación miña; que así o ten recibido, en escritura pública, e así debe seguir, tanto se vai por riba esa voda coma se non, que esta dación non foi condicionada. ¿Que seguen adiante, con boas relacións? ¡Daquela non vexo inconveniente en que Arturo instale a súa clínica, pero como arrendo, en precario! ¿Que non, que se deixan? ¡El retira inmediatamente o seu instrumental, coa moblaxe que sexa del, librándolle o piso á Neviñas, sen máis!

-¡Ai, muller, sempre estás en todo, pois así disimúlase ese atranco da demora! ¡Es ben lista!

-Coido que nin iso fará falta, pois Arturo faloume de incorporarse ao Exército, como Médico Militar..., ¡e se cadra vaise para África, que por aló cobran un plus do cento cincuenta! –Herminia engadiu as novas daquel proxecto, para Neves inesperado.

-¡Oh; diso nada me teñen dito! Voume, curmá, que pasámo-la vida compoñendo leas..., ¡dos outros, que nin que fósemos cordeiros! Mira, ¿sabes cómo é a cousa? Que atidas ao urxente, tenos que quedar o importante para outro día, que Nicasio tenche que falar de certo negocio, aí dunha cousa importante que lle propuxeron. ¡Para daquela vaste rir; seguro!

-¿Dun negocio? ¡Muller, se tan importante é, daquela dimo agora; ou polo menos, un anticipo..., para empeza-lo meu riso, que ben me pintará rega-la cabeza!

-Non, que nesas xestións andou el, así que dáte unha voltiña pola casa, o antes que podas, que a cousa non é urxente, pero importante, si; ¡coido que si, moito!

-¿Logo, qué; é cousa mala? ¡Neves, para que non ma contes ti...!

-¡É boísima, que ata ten o seu aquel de divertida; pero non ma fagas empezar, polo longa que é! Xa che dará Nicasio as referencias...

-¡Sendo así, ata ese momento; e perdoa!

-¿Por qué, muller? –Neves, sen comprendela, de tan xenerosa.

-¡Pois..., por iso, polo que sofres coa miña rapaza! Por mi culpa, por mi grandísima culpa..., como dicimos na confesión!

-¡Boh, vaite á porra! Ti presume dese fillo tan guapo que tes, do teu José Antonio, que desta filla, desta rapaza tan pícara e tan mandona..., ¡a presunción tócame a min!

Neves mostrábase irritada coas actitudes da Neviñas que tan incomprensibles e tan inadmisibles lle resultaban, pero aló por dentro sentíase orgullosa daquela cría tan liberada que era quen de pararlle os pés a todo un médico, e non só aos pais, rompendo así os moldes daquela submisión feminina, ancestral, tradicional, particularmente nas decisións dos casamentos.
…/…