De pura cerna (40)

…/…

-¿É certo que esa serra do Pradairo, esa que ten un miradoiro, é máis alta cá nosa Sierra Maestra? ¡Ata será, que mo dixo a madriña, e ela non minte! Pero nós, aquí, cunha serra
pequeneira..., ¡se queremos lobos, haberá que importalos! ¡Penso que da América do Norte, como se fai cos barcos, e cos carros...!

Nicasio tentou facerlle unha metáfora, un símil, poñéndolle un exemplo formativo:

-De presente, miña rula, sonche outros lobos, un trío: ¡os Céspedes en contra dos de Grau San Martín, pero ámbolos dous van a polos do señor Machado! Iso á parte dos comunistas... Estes lobos de por aquí confúndense cos homes, que levan unha americana no inverno, e unha guayabera no verán. O noso perigo está en que deron en dicir que eu son amigo dos de Machado, e os outros están contra nós..., ¡que mesmo oulean! ¿Neviñas, xa que tanto sabes, enténde-lo noso problema?

-¿Iso por qué, que ti non mordes...? –Coa natural inxenuidade, pero non tanta, que aquela nena estaba demostrando unha certa, evidente, precocidade.

-Meniña, porque eles, e deles, algún, viña comer, aquí, ao noso restaurante... ¡A comer, non, a papar; e para iso, gratis datis! Pero nin sei por qué che conto estas historias, que son cousas de maiores, e ti xa terás tempo…, ¡para iso, para ser maior!

Neves fórase á cociña, só un intre, e daquela volvía, atopándose coa lección:

-¿Que fas, Nicasio? Eu conteille o que non debía, aquilo dos lobos que comeron as ovellas de súa madriña..., ¡e deu en ter pesadelos, pobriña! Agora vés ti e dáslle outra potestade, falándolle destas leas da política, ¡a unha criatura, a unha inocente...!

Nicasio, coa obcecación das circunstancias, nunha dialéctica defensiva:

-Esta nena, esta mociña, que de nena pouco ten, que vai para cinco, xa é hora de que comprenda as cousas da vida, que se lle faltamos nós, daquela ten que estar madura para defenderse dos lobos, ¡e quen di dos lobos, tamén o di dos seus iguais, dos homes...!

Neves, facéndolle acenos de azoutalo, en reprimenda:

-¡Catro, Nicasio, catro; catro aniños de idade, que tes os papeis do Rexistro, aí, no escritorio! ¿Ou perdíche-la memoria...?

A cativa, oportunista, cazándoas no aire:

-¿Como é iso, mamiña? As nenas do meu parvulario, esas que teñen catro anos, todas, todas elas, son máis cativas cá min..., ¡que nin saben discorrer! ¿Cantos teño; pero de verdade, polo calendario; catro, ou cinco?

Neves desfondouse: ¡aquela mocosa saíra tan lista e tan precoz que non admitía contradicións! Na imperdible, acudiu ao seu metepatas:

-Que cho diga papá, ou a madriña, que son os que levan as contas desta casa, todas; ¡e tanto contan, que se descontan! –Volvéndose ao Nicasio, feita unha furia: -¡A ti heiche dar eu, mameluco, lingua de palla...!

Aquel papá, de palla ou non, apresurouse a varrer o seu descoido:

-Catro, meu amor; catro aniños son os que tes. Catro, que tamén son catro as patas da túa camiña, e catro as esquinas, e catro os teus anxos da garda... A cousa foi que me trabuquei, ¡por culpa das rifas desta señora do mantelo! –Devolveulle á Neves aquela reprimenda. –Pero resulta que ti, miña nena, es máis adiantada, máis lista, e incluso máis corpulenta cás outras cativas... ¡Precoz, que se di! Vas ser unha artista; do cine, pero tamén do teatro, que serás a admiración de todo Habana; e aplaudirante, aquí, aquí mesmo, no teatro principal, no Alhambra..., ¡que serás profeta na túa terra, e non o que nos pasou aos demais!

Neves apertou os puños con verdadeiras ganas de darlle un cometón ao seu home, por indiscreto:

-¿Que lle dis á nena...? ¡Anda, que se te oe Herminia...? –Volvéndose á cativa e upándoa naqueles brazos rexos, case virís, cubriuna de bicos. –Non, meniña, non lle fagas caso a teu pai, pois o que vaias ser ti, de grande, dirao túa madriña, que ela si que é lista, e sabe moito, ¡máis que todos nós! As madriñas son as que teñen que aconsellar ás nenas, que para iso están, e agora, con este azoute de túa nai, meu, que é para que non se che esqueza todo isto, anda, camiña, que xa é tarde... ¿Déronche a merenda? ¿Que che deron?

-Púxoma Aída: chocolate con tropezóns, e un sorbete de piña...; ¡ah, e tamén un bico!

-Daquela, arriba; ao teu cuarto, ao dos anxos... ¿Que se lle di a teu pai, despistada?

-¡Boas noites, papi!

-Good night, miña doll, e que Deus te bendiga!

Ausente a nena, Neves despachouse a gusto:

-¿Por qué lle dixeches así, medio en inglés; non quedamos que en inglés só lle vai falar súa nai, para que o aprenda correctamente? ¿Que sabes ti deses falares dos gringos...? ¡Catro verbas, e para iso, mal ditas! –Roñoulle. –Ela, soamente ela, sabe, ben sabido, o que lle ten que dicir, o que mellor conveña en cada caso, en cada situación... ¡Ti, que es un camareiro, aos teus pratos!

Aprenderan, estaban aprendendo, con dificultade, aqueles roles postizos, improvisados, corrixíndose a cada intre, e sempre con medo a equivocarse na educación da nena, pero coa esperanza posta no seu futuro, nunha panorámica sen brétemas, despechada para a cativa, que seu pai, o biolóxico, aquel inesquecible Merton, polas trazas, esquecérase deles, de todos eles; e logo que, maiormente pola zona do peirao, estes do “Robynia” nin asomaban, así chegasen coñecidos seus, que nese caso mandaban un propio ao barco, co seu recado.

Segundo ían atendendo aos primeiros clientes das cenas, que para daquela xa estaba presente Herminia, ausentada, como tódolos seráns, para o seu rosario cotián, chamou á parte ao seu ¿...? Con tantos parentescos, entrecruzados, mesturados, mitificados, dera en chamarlle, unicamente, Nica, por abreviación de Nicasio, que así excitaba menos aquelas curiosidades parentais da nena común:

-Nica, desde que terminemos coas ceas, ¡reunión! Como antano, aquí abaixo, no comedor pequeno, no reservado, para que non atusme a nena..., pero non te preocupes, que non é nada importante.
-...

-Quería contarvos o que falei este serán coa señora Gertrudis...

-¿Aqueles que eran, ou que son, partidarios de Grau San Martín?

-¡Son de todos, uns equilibristas; navegantes excelentes, mellores que Colón, pois estes están cos da dereita, cos da esquerda, e cos da Bodeguiña do Medio. ¡Con todos, e de todos teñen amigos...! Eu tiña interese en cultivala, así que a invitei a un te con pastas, aló abaixo... Insinueille algo do que nos pasa, que hai clientes que deixaron de vir ao restaurante porque temen que vaiamos ter algún tipo de contratempo, tal que unha bomba, unha sabotaxe...

-¿Eses..., non serán amigos do Merton? ¡Cando haxa que facer xestións, mellor eu, que demasiado te coñecen..., e podes perigar, por aí, por fóra, na rúa, e máxime á tardiña...!

-Perde coidado, Nica, que aprendín de ti a cultiva-las ortigas, ¡que é cuestión de collelas sen respirar!

-¿E qué...; iso, eran ortigas?

-Vannos protexer ca súa tropa, coa súa xente..., ¡e de paso, comen e alternan, de balde, de cando en vez! Non dixemos iso, pero..., ¡sobreentendeuse!

Nicasio sorriuse, de orella a orella:

-¡Oes, co que aprendemos, aquí, en La Habana, cando cheguemos a Madrid..., Grandes de España!

Herminia seguiulle a broma, con ironía:

-¡Niso tes razón, que agora que eles botaron ao seu Rei, e con El Rei, aos Grandes, chegamos nós..., e sentámonos no propio palco!

Neves, preocupada, irritable cada vez que oía falar daqueles compadreos, daquelas proteccións, daqueles amparos interesados:

-¿Maridiño, pagácheslles esa mordida, (Extorsións, porcentaxes), aos..., aos outros? ¡Cómame o diaño, que nesta casa temos enterro continuo, tódolos días traballando coma mulas..., e total, para pagárlle-los responsos, ora pro nobis!

-Paguei, muller, paguei, pero desta tamén cobrei; si, eu, unha débeda atrasada, que teño as miñas novas...

-¿Quedáronse a comer; e onde os sentaches, que non os vin...?

-¡Convideinos con prata, o outro día...! Veredes: Como destes politiqueiros dan tres por un peso, a un deles, ao capo, arrimeille un fardel, dez ou doce pesos, ¡coa condición de que lle zurren ao Verdini! Para acirralos, para excitalos, díxenlles que era el, precisamente ese italiano, ese alcaiote, o que lles subministraba as virxes aos lacaios de Machado, en particular ao seu Xefe da Policía...

Neves, que a pouco racha o seu mantelo:

-¿Maridiño, toleaches? ¡Para xogar con dúas barallas hai que ser hábil, moito, e ti vés da aixada...! Herminia, dille o que ten que facer, que este home embárcanos..., ¡en aventuras! E ti, mangallón, para de rirte, que vai oírnos esa nena..., ¡esa sábeotodo!

Herminia, optando polos baúis:

-Nicasio, non cho sei, non sei cal é o máis correcto, que ti serás de cerna, pero eu téñome por sámago... Coido que urxe actualiza-los nosos plans, abeirarnos a tempo cunhas vacacións indefinidas, ¡antes de que volva a nevar na Pena Grande! Ben que sinto ter que irnos, maiormente por vosoutros, agora que estades tan afeitos, e mesmo integrados, con moitos amigos, pero esta nena que vos trouxen ao mundo, con tantos inimigos á porta..., ¡que xa é un milagre que non se metesen connosco...!

-¡Eses gringos do nabo, que todo o corrompen, as familias, os países...! Eu o que máis sinto é ter que irme sen deixar tolleitos aos tres, empezando pola Áurea..., ¡que logo lle teño tanta xenreira coma aos outros!

Neves era a máis animosa, a que máis ganas tiña de “manda-la Cuba ao nabo de Lugo”, expresión que dera en formular nos últimos meses, e que xa resultaba molesta para os demais.

-¡Miña Neves, non te queixes, que esta Cuba o que está é ben chea, precisamente deses nabos de Lugo, que aínda tiñamos que ser máis, moitos máis, para reconquista-la Illa! –Dixéralle, terminante, o seu homazo.

Para Neves a mellor lóxica era aquela de regresar; retornar á súa Galicia, á súa España, ricos, ou polo menos relativamente prósperos, ¡con unha filla que pasaba por propia!

-Polo que a min respecta, miña Herminia, eu xa fixen as Américas, que incluso parín unha filla...! –Pero como observase un ricto de amargura na cara da curmá: -Muller, perdoa, que a parimos entre ambas, a medias..., ¡coa advertencia de que eu non sufrín!

-¡Daquela, o que ti digas, curmanciña! -Conformou aquela nai- nai, aparentemente madriña, sempre calada, discreta, feliz de que a súa filla fose filla duns pais tan honrados e tan afectuosos..., ¡Neves e mailo Nicasio!

Aquel camiño, aquel retorno, aquel ronsel medio esquecido, polas augas mornas do Gulf-Stream adiante, quedou definitivamente decidido aquela noite, naquela sobremesa.
Levantaron a sesión despois daquel acordo unánime; sen actas pero firmes, decididos, ilusionados, confiados, xa que entraban nunha etapa de merecido lecer, que a prosperidade, as Américas, xa as fixeran; quedábanlles feitas, máis do esperado; e segundo as propias conciencias, ben máis do merecido grazas aos puntais, aos zancos recibidos, prestados, a través de Herminia, daquelas dúas mulleres, daquelas benfeitoras, tan distintas, e para eles tan complementarias, Henriqueta e maila Robynia, polas que rezarían, todos, noite e día, ¡de por vida, fose na Habana ou en Madrid!

Cumpría, xa que logo, poñerse aos baúis, meta de todo emigrante: Ir de zocas e volver con zapatos, saír cun atadiño ao lombo e regresar cun par de “mundos”, ¡en dúas carretas! Algo así como: ¡Eu fixen as Américas, incluídas as do Potosí; agora que vaia, polo que quede, polo que lle deixen os gringos, ese primo, ese veciño que refuga cavarlle a touza e gardarlle as ovellas ao seu vinculeiro!
…/…