De pura cerna (30)

Mellor non, Mr. Merton
-¡Mr. Merton, qué sorpresa tan grata atopalo aquí, precisamente aquí, neste sitio, na súa presenza...! Francamente, non contaba con vostede...

O "sitio" era o cemiterio de La Habana, naquelas cuadras dos protestantes, bordeadas por ringleiras de cupresus altos e altivos, nunha tarde desapracible, a últimos de xaneiro..., que tamén as teñen en Cuba, pero só de cando en vez, que unha cousa son as temperaturas medias e outra diferente eses días de mínimos.

O segredo da “sorpresa” estribaba en que Merton, o impredicible Merton, tivera ao seu incondicional Verdini seguíndolle as pegadas, discretamente, á ex-doncela, á ex-ama; en presente á herdeira universal de Robynia. ¡Pouco gánster sería se non controlase aos seus inimigos!
...

O informante:

-¡Xefe, os luns, pechan, e ela auséntase!

-¿A onde, con quen...?

-Sempre vai soa; colle un taxi, pasa pola catedral, indefectiblemente, e oe Misa; a dos domingos traspasada ao luns, supoño! Desde alí, tamén invariablemente..., ¡ao cemiterio, e reza na tumba de Robynia!

-¿Invariable, tódalas semanas?

-¡Si, patrón, invariable, coma un reloxo!

Coa espreita contrastada, ¡acción, teatro, manobra de aproximación!
...

Merton, tan cínico como sabía poñerse cando lle conviña:

-¡Herminia, xa ves! Nestes últimos anos apenas lle fixen compañía, coidando que sería mellor enriquecela en ouro..., ¡pero foi un erro fatal pois non era iso o que Robynia esperaba de min! E agora, aquí me tes, intentando comunicarme con ela, que seguro que me escoita..., ¡pero castígame co seu silencio! ¡Tempus fuxit, tempus fuxit, querida, que desde que pasan as oportunidades só quedan as impotencias, as impotencias e mailos remorsos; en definitiva, un desespero insuperable!

Otelo, aquel mouro de Venecia, despois de afogar á súa doce Desdémona, seguro que non o fixo mellor, ¡nin parecido!

-Non se desespere, que tampouco é así, pois ela, desde o Ceo, pode oílo; por suposto que si; pero tamén lle dará unha resposta válida; indirecta, que non pode ser doutra maneira; en cousas das que vostede deducirá, intuirá, a súa mediación..., ¡se son bos os seus propósitos! Ahorita estanos a oír, seguro, ¡así que, mida as verbas!

-¡Mido, muller, mido, pois de lobo pasei a ovella, nun santiamén! E de postos así, nesta comunicación espiritual, ¿Robynia igual quere que nos levemos ben, ti e mais eu? -Chiscoulle un ollo á rapaza, buscando a súa complicidade, pero con Herminia non era fácil, así que non llo tomou en consideración.

-O que mellor quere ben o sabe vostede: ¿Deixou esas mafias coas que andaba enredado, ou comprometido; aparcou aquelas falcatruadas, en particular eses hoteis das citas, esas casas do fornicio incontrolado, ou máis exactamente, ben controlado?

-Niso ando, de liquidación, paulatinamente..., ¡que me arruíno se non o fago con prudencia!

-¿Pódeo xurar, aquí, ao pé da súa lauda? ¡Se lle xura en falso vai acabar tolleito, e cego, como estivo ela, miña pobre, nos seus últimos momentos, pero en vostede será por castigo divino!

O gringo sorriulle abertamente, que nin que o tivese ensaiado, que o tería; de orella a orella, canto lle deu de si aquela bocaza sensual, de quenlla, de "tabeirón", que dicía Neves, armada duns dentes meticulosamente puídos, milagrosamente sen sarrio na súa loita continua en contra dos efectos nicotínicos, que para iso tiña constancia.

-Muller, niso estou, pero algo teño que salvar antes do meu retiro, despois desta ruína na que me deixou esta santa... A verdade é que xa estou nunha fase avanzada, pois teño unha compradora para eses edificios, pero non é doado adaptalos para outros fins..., ¡e menos nesta Habana da sede, nesta Habana dos servizos! Haiche sede e servizos de moitas clases, pero adoitan correr xuntos. Ti, como es muller, unha muller piadosa, mal podes entender as sedes dun varón, ¡dun varón normal!

-¿Normal? ¡Normal tamén era Lucifer..., antes de caer!

-Ti, que tan ben coñeces a Bible de Robynia, lémbrate do Xénese: ¡Non está ben o home só...! ¡Por suposto que non: é antinatural! Como veñen solteiros, os máis deles..., ¡ese é o problema!

Pero Herminia a tal momento prefería situarse no presente:

-¿Que dixo dunha compradora; unha muller, metida nesa clase de choios..?

-¡Oh, si; do máis clásico aquí en América! Trátase dunha rapaza excelente, de Miami, filla dun lobo de mar, vello amigo meu. De retirado, teñen unha cadea de hoteis turísticos; honestos, por suposto. Están organizando un sistema de viaxes vacacionais, de cruceiro, que se di; para retirados aínda novos, militares, xubilados de empresa, homes que se cansan dos seus negocios... Americanos do Leste, maiormente do Leste. Como ves, xente que ten merecido un descanso, un descanso sen frío, ¡tal que neste paraíso de Cuba!

Herminia, de coñecidas as virtudes daquel raposo, tivo unha media intuición:

-¿E de sobremesa, gallegas, ou mulatas? ¡A elixir, supoño, para que lles quenten a cama aos velliños..., aos velliños que foxen de onda os seus fillos, de onda os seus coñecidos! Non, se xa o di a letra desa habanera: "... la palabra carajo vitaliza el fraseo / y hai mulatas en los puntos cardinales / por todo el paseo..."

Merton, teatreiro consumado, feito un querubín naquel papel de quen endexamais rompera un prato:

-Non, en absoluto; diso nada, que nada se falou, nin por indicios, pois na venda exclúense as miñas rapazas..., ¡que xa lles dixen que teñen que ausentarse, que as vou despedir, e que vaian buscando outro traballo! En todo caso, non sería asunto meu, pois, como din os liberais, e ti debes sabelo polos estudios que che demos..., laissez faire, laissez passer!

Herminia, sen anoxarse por aquela inxuria, colleuno dun brazo, con efusión e con decisión, para que se volvese de cara aos nichos:

-Mire nesta dirección, por favor, e teña conta do que di, do que promete, que estamos falando diante da propia Robynia...

O gringo, sorprendido, pero cínico, cargouse de solemnidade:

-Eu, neste propósito de conversión, decidido, definitivo, non digo mentiras, e xa verás como desta vez quedo á marxe dese negocio, por activa e por pasiva, de calquera maneira que o leven...; con promesa de non iniciar outro..., ¡nin parecido!

Herminia, bastante convencida, respirou fondo; feliz, esperanzada:

-¡Non sabe a alegría que me dá! ¡Deus llo pague!

Merton, doutorado en psicoloxía feminina, experto en puntos álxidos, colleuna do van, delicadamente:

-¡Vén aquí, encanto, pois a nada conduce que non fagámo-las paces...! ¿Ou ti non crees nos arrepentidos?

A rapaza, retirándose, separándose, pero cordialmente:

-¡Gustaríame, pero...! ¿Que fai, por qué volve a collerme?

-Xa ves, nada malo; íache reiterar o noso ósculo de paz, de paz perpetua... ¿Permítesme? ... ¡Estiven respectuoso, mesmo paternal, que case che dobro a idade! ¿Pódoche dar outro, na outra meixela, aquí, diante de Robynia...? ¡É para que teña a seguridade de que me conquistaches para Deus! ¿Non foi esa a súa última vontade?

-¡Sendo así, o que é por min non queda! Non obstante, terei que observalo, unha tempadiña, que me lembro dun refrán que di que quen tivo, retivo! E vostede, en canto á malicia, igual retivo..., ¡unha fanega, ou máis!

O gringo, moi xuntos, feito unha adoratriz, lamentándose das súas penas:

-Chica, esta soidade, a que teño agora, é terrible, angustiosa. ¡De verdade, por estas...! Aquel ciclón...; agora me explico aquilo de Saulo, ¡que tamén debeu ser por culpa dun tifón!

-As caídas fóronlle outras; aquelas árbores, aqueles bohíos... ¡Non sexa pillo, non se faga a vítima, que aquel día vostede seguiu en pé!

-¡Que muller; es tremenda, recalcitrante, abusando dun caído...! ¿Tanto me odias; incluso agora, despois de darnos a paz?

-Non, señor; ao contrario, que ben que o aprecio...; ¡tanto, que incluso, por veces, teño dó de vostede! Coido estar contaxiada, como posuída da señora, que se ela non vise en vostede un costado bo, entendo que non o aguantaría..., coas que lle fixo; coas que sei, e máis que supoño!

-Herminia, cara Herminia, coa túa bondade e cos meus remorsos, interactivos que son, ¿facemos as paces, e daquela peliños ao mar, ao Malecón? ¡Muller, pídocho de contrito, así, aos teus pés, que nunca tal lle fixen á miña Robynia...! -Axeonllouse, anicouse, inesperadamente para Herminia, na mesma area daqueles arraiates dos evonymus.

Aquel xesto, aquela humillación, vindo do Merton, un dos gringos máis altivos de toda La Habana, talmente parecía unha sinatura, e por tal o tomou tan inocente galeguiña:

-Por min, si, desde xa, desde agora mesmo; e para demostrarllo, invítoo a ceaar, que así coñece o noso restaurante; e de paso, fai as paces co home de miña curmá, con Nicasio. ¡Véñase comigo! -A rapaza emocionouse de mala maneira; tiña o corazón conquistado, e incluso lle amosou unha bágoa, sempre propensa a elas, pero desta vez resultoulle tan gratificante que nin se molestou en secala.

-¡Non sei se deba..., que ante Nicasio non serei capaz de axeonllarme...! -Foi o que contestou Ádam, afectado, á media voz, tal que unha ursulina á que se lle ofrecese un bombón nun Venres Santo.

-Veña, si, en confianza, que o invitamos con gusto; todos, xa o verá, maiormente Neves, que me vai felicitar por levarlle esta ovella descarreirada, que ben nos ten preocupado... ¡Cando nos vexan chegar, nin o crerán!

No ínterim, Satanás, ou os seus, tan felices daquel éxito.

-¡Pero qué cielito, qué encanto, pois canto máis me humillas, máis feliz son, aquí, ao teu carón! As mulleres da túa familia sodes excepcionais..., ¡que moito me lembro de Queta, e tamén lle pido perdón, a través de ti mesma!

-¡Tarde piaches, paxariño! –Escapóuselle á confusa Herminia.

-¿Todo Galicia é así: nobreza de feitos; mulleres de carácter, duras e animosas, cerna pura?

-¡Moita cerna, non, que lle somos brandiñas..., do corazón! E vostede tamén é un anxo, ¡só que caído! Se non fose porque ten..., ou tivo..., máis de dragón que de Xurxo!

Merton sentíase na apoteose da súa representación: sabíase bo actor, dos de alta comedia, pero nunca sospeitou que fose tan efectista simplemente con axeonllarse no chan.

-Herminia, cólleme do brazo, por favor, e sostenme pola vida adiante, que estou tremendo, e non sei se é do frío ou da emoción...

-¿Trouxo o carro, que eu despedín o taxi? Pensaba coller outro, agora, ao saír, na porta do cemiterio...

-Si que teño, a limousine, o Hudson..., que me espera Verdini, aí na principal..., ¡se non se ausentou para mata-lo frío, que ese mátao con ron! ¿Sabes qué me apetece a tal momento? ¡Levarte nunha carroza de cisnes..., pois esta Cinsenta adorable merece todo iso, e máis aínda!

Herminia creullo, todo ou case todo, que incluso se puxo a rezar mentalmente, invocando á súa Robynia; Merton, que llo notou, bicoulle a man..., ¡devotamente!
...

-¡Herminia, Neves, Agar, Nicasio..., qué magnífica cea; talmente de reconciliación! Mandareivos clientes, amigos meus importantes, pois isto, este restaurante, merece unha promoción de altura...

-Míster Merton, mellor, non, que estamos ben así, co que temos...

Aquela ex ama das chaves xa era dona das súas, das propias, e daquela abría e pechaba, admitía ou non, ¡cándo, cómo, e a quén quería! Á vista diso aquel gringo, sempre, ou case sempre, con recursos dialécticos de reserva, un cínico experimentado, consumado, apelou:

-Herminia, agora que somos..., iso, independentes, ¿sería posible que me chamases Ádam, simplemente Ádam? Ademais de vellos coñecidos, co tempo..., ¡xa ves, chegamos a ser amigos, amigos entrañables, primus inter pares, que dicía Robynia! E logo que me sinto tan honrado con este nome do voso restaurante..., ¡todo un parentesco!

-Vostede faga méritos, que despois xa se verá..., que din aló, na miña terra, que non é bo poñe-lo carro diante dos bois!

-Esta muller, esta Herminia, sempre filosofando... -Garatuxeiro.

-Máis ou menos coma vostede, ¡qui-li-quá!

-Pois, en vista deste pacto tan satisfactorio e tan esperanzador, voume..., ¡moi satisfeito! ¡Ah, Herminia, lémbrate que aínda non trouxeches aquelas alfaias da nosa Robynia, polo menos algunhas, aqueles diamantes, que os vin no seu cuarto, e co novo servizo..., unha temeridade! Xa che mandara este recado por medio do Tovar, ¡en vista de que non ías...! Ven por elas, con Neves, ou con Agar, como prefiras, e se me avisas procurarei estar na mansión para recibirvos e atendervos; calquera día, a calquera hora, que me resultará grato, ¡moitísimo!

Os saúdos de despedida tiveron bastante de protocolarios, por parte de todos, agás Herminia que se sentía feliz, recompensada, dándoo por rexenerado, ¡ou en vías diso!

Merton saíu do "Robynia" exaltado, glorificado, que xa cabalgaba nos corceis do seu éxito, persoal e material, ¡absoluto! Desde que desapareceu da súa vista, naquel enorme Hudson, negro, de cortinas brancas, a contraste, guiado polo esfameado Verdini, que ao italiano invitárao Nicasio a pasar, pero ben percibía que a Merton non lle ía gusta aquela intimación, así que lle deron de comer na cociña; Neves, que estaba rabiando por falar a soas con súa curmá, tirou dela para dentro e levouna consigo ao reservado, no que xa estaba Nicasio arranxando uns papeis:

-¡Contigo sempre vou de sorpresa en sorpresa! Primeiro, que o traes á túa casa; e despois, que resulta que che regala as xoias da súa propia muller...

Nicasio, cos ollos coma pratos e coa orella despregada, observaba e asombrábase.

-Neves, non é exactamente así, que non volo puiden dicir antes, ou máis exactamente, non debía facelo, sinxelamente porque son cousas difíciles de entender. Pero mellor subimos arriba, ao meu cuarto, que vos vou ler o seu legado, o da señora, o de Robynia...

... heredera universal, para bienes rústicos y urbanos, y para valores, depósitos, muebles, joyas y derechos, ubicados o habidos en esta isla de Cuba, sin la menor excepción, condición o reserva... Etcétera, etcétera.

Neves, asombrada, incrédula, coma se estivese en presenza da mesmísima Raíña de España:

-¿Isto é verdade; e non se enfadou contigo ese Merton, nin tratou de matarte? ¡Isto é un milagre da señora, da nosa Robynia! ¿Pero ti es a herdeira, auténtica, efectiva, da nosa inglesa? ¡Cómame nunca o diaño...! ¿E ti, Nicasio, estamos espertos ou soñando?

-¡Muller, os papeis cantan! Afirmou o seu home.

-¿Unha cousa así, desta maneira, que mesmo te puido matar ese Merton, en por si ou polos seus sicarios, polos seus mandadeiros, e tíñala en secreto, tendo aquí a Nicasio, que debera andar contigo, sempre, pegadiño coma un paraugas..., por se che facían algo...? ¡Os papeis cantan..., que ben os vexo, e ben que os leu esta segunda Robynia, pero de entende-lo eu, esta Neves do monte, do Montecubeiro..., maldito cousa!

-Muller, non esaxeres. É unha herdanza, un legado tan..., tan especial, tan condicionado, no meu criterio, que nin a esa idea me fixen.

Explicoulles a situación, aquilo do fideicomiso, por mediación do Letrado Tovar para máis seguranzas, mentres Agar, abaixo, recollía; e máis tempo, máis aínda, que despois de pechado ben pechado volveron ao cuarto de Herminia, que aquel descubrimento logo daba tanto que contar, e que explicar, coma o descubrimento das Américas.

Neves non a entendeu ao completo, e Nicasio polo estilo, pero puxéronse ledos, que unha cousa tan venturosa non pasaba tódolos días, ¡nin en Cuba!

-¡Que Deus te bendiga, muller, que moito che debe querer, iso, Deus, que tanta sorte che dá! Naciches nunhas pallas, pouco mellor có Neno Xesús, e agora..., ¡nin o cremos!

-Si, Neves, que xa é demasiada sorte, pois, como dicía Queta, témolle á factura!

-¿Unha cousa tan importante, e tan perigosa, e ti así, máis calada cás zocas, que teñen boca e mais non falan? ¡Que non che pareza mal, pero tes cousas de criatura...!

Herminia matizou nas súas explicacións para que fosen capaces de entendela:

-Queridiños, porque..., isto non é importante; polo menos para min; ¡coido que non! E logo que, nisto de Robynia, considérome unha simple depositaria, pois se o Ádam se rexenera, e parece ir por ese camiño..., ¡agora, si! ¿Non vistes o cambiado que está?

-Si, muller, iso é certo, pois ata parece que colleu humildade...; ¡e non lle debeu ser doado, maldito cousa!

-Miña Neves, entendo que si, que incluso fala con outro timbre de voz, máis pousado... Tanto, que se vai a mellor, se teño probas diso, algún día heille devolver a casona, que para el é o máis importante. Coas alfaias e co diñeiro, e se cadra cos títulos, cos valores, quedareime eu, que algo merecerei por tantos problemas que me leva causado ese home; sequera unha maquía desa gran fortuna..., ¡xa que ma deixou libremente, de libre disposición, sen ningún tipo de reserva, condición ou atranco, e mira se tivo tempo para modificar, ou para darme instrucións, tal que se quería algunha transferencia, ou simplemente escarmentalo... Traendo á memoria as súas palabras, incluso me pareceu entenderlle que me dixo algo así como, "... merécelo todo, pois ti es a reencarnación da miña nena..., que o presentín cando asignei os documentos..." Se a entendín correctamente, e coido que si, que ben atenta lle estiven, a tal momento, con aquelas verbas estábame ratificando o seu legado, na súa hora da verdade, na última, na decisiva!

Neves, a pragmática Neves:

-¿Pagaches os Dereitos Reais, iso, co herdado? ¡A ver se che van ao peto...!

-Esa é outra, que teño que deducir o importe desas cousas..., ¡pero hai para todo!

Neves, despois dunha longa pausa, ámbalas dúas desbordadas por aquelas encomendas:

-¡Uih, uiih, ese plan teu, esa misión sacrosanta...; coido que é demasiado, que incluso o sería para unha monxa! Co Merton vas de cu, que cho digo eu, que teño máis malicia cá ti, que vas ter máis cruces có calvario... ¿Homes arrepentidos, aquí en Cuba, co que vou vendo e sabendo...? ¡Turulú-chispún, que te foden así sexa nun carreiro, en canto te pillen distraída...! Ti, para empezar, ponlle unha pechadura desas de seguridade a este cuarto; ou mellor dúas, pois agora que sabe onde estamos, igual manda ao Verdini, como que vén traerche un recado, e cóase polas escaleiras arriba... ¡Os golpes nunca perden as súas mañas, pero as pitas, si, e confíanse deles! Mira, que se che fan desaparecer eses papeis, os que gardas aquí, o tal Merton queda libre, dono absoluto, herdeiro a perpetuidade...! ¿Non sería mellor que deas cousas a gardar, que chas pode ter o tío Bernabel, aló, en Marianao, na súa farmacia..., tal que escondidas nos seus botes das herbas velenosas?

Herminia, agradecida pero tranquila:

-Muller, diso perde coidado, que todo está no Rexistro; ademais, o señor Tovar ten copias nos Bancos, e non sei qué máis... ¡Aseguroume que diso non hai perigo, ningún!

-Eu non me esquezo das mañas dese home, que será capaz de rouba-los Bancos..., coas que lle fixo pasar á pobre señora, unha muller tan..., ¡iso, tan señora! Se ti es quen de volvelo ao rego, é que vales un Potosí, ¡mesmo para Presidente da República! Eu, nos calzóns dese Machado, contigo nesta Habana xa me estaría mandando mudar!

Con aquela ocorrencia da Neves, soltáronse a rir, ámbalas dúas, fundidas nunha aperta entrañable, ditosas por tantos e tan variados motivos. Nicasio, pola súa parte, preguntaría ao día seguinte, que precisou unha noite, enteira, para moer tanta fariña, ¡un milagre dela! Polas trazas ían cara á primavera. ¡Estaban facendo as Américas! Eles, si; ese soño xeralmente utópico, irrealizable para a maioría dos emigrantes, para aqueles que nunca xuntarían para un regreso digno, soado, ¡séxase, con prata no peto, soándolles ao andar! Polos seus espaventos, Neves parecía a rica, a herdeira real, única, daquela mansión paceña, mentres súa curmá, Herminia, humilde e xenerosa, todo o contrario: unha monxa da Caridade embalsamando as vellas feridas dun próximo que lle resultaba odioso, opresor, dispar, ¡e tan distante, que só lle era próximo no mapa!
…/…