De pura cerna (17)

…/…

¡Mestre, mestre!

No Vilar, naquel Vilar do Monte Cubeiro, un de tantos vilares herdados de Roma, naquel punto de partida, tamén un de tantos, naquelas abas do Pradairo, coa chegada da carta, coas novas de Herminia, houbo festa rachada: Todo parabéns para a nai daquela criatura tan doce e tan comunicativa, que tanto lles escribira, e con tanto afecto, pero..., ¡tan inxenua a pobre, tan incauta, que nin se lle pasara pola cabeza precaverse de que unha carta das Américas, tan expresiva e de tan amplo contido, ía ser, naquelas mans pobres e avarentas, naqueles tempos escuros, misérrimos, coa envexa que dan as necesidades vitais insatisfeitas, un documento público, de verdadeiro escándalo.

Polo que respecta ao seu padrasto, ao inefable, ao hipersensible Manuel, a cousa foi outra, que ben percibiu que naquela misiva familiar, supostamente familiar, que lles leu o Toño, un día á noite, tras dos tizóns, había, percibíase, unha omisión afectiva, molesta, que a interpretou, que a tomou, como ofensa persoal; e por sobre diso, unha alusión un tanto despectiva, para máis agravio comparativo. Nesta ocasión non aparellou a besta polo tardío da hora, pero foise ruar, co seu cabrito ao lombo, de contado, á casa do Herdeiro, onde sempre estaban propicios, dispostos a botarlle unha brisca, que alí era ben acollido, case tanto coma o bufón da Corte, para gozar dos seus relatos reiterativos, esaxerados, exaltados, rubricados con mocas e con xuramentos, maiormente cando lle tocaba perder a partida, ou cando só lle saían bisballos, pois aquel home, aquel homazo, aquel Manolón, aquel vividor de tan cativas rendas, aquel folgazán do Panamá, levaba as contas dos trunfos coma ninguén do lugar.

Á carta de marras só lle faltou que a puxesen nos carballos, como se facía co anuncio das festas patronais; de man en man, foi lida e relida por todos os que sabían ler, e non se falou doutra cousa por semanas; tema recorrente, tanto en Vilar coma nos lugares veciños. A dedución, a conclusión, por demais lóxica, ¡na lóxica daquela xentiña!, foi unánime: Henriqueta, ¡a dos diamantes!, unha muller que fixera as Américas nin se sabía cómo, pero iso era o de menos naqueles días das arañeiras, recoñecía por filla, a tódolos efectos, naquel madriñado ficticio, inusual, con exclusión do resto da parentela, á que nin se aludía... ¡tan só a Herminia! ¿Á Herminia...? ¡Si, á mesma!

O que indicaba, definitivamente, que, ao ser rica, ¡e sen fillos!, quen de feito, por arte de birlibirloque, era rica, presuntamente rica, que accedera ao status de rica, era aquela moza, aquela rapariga, aquela emigrante, que se lles coara, que lles pasara desapercibida ao longo da súa crianza, case confundida coas ovellas do padrasto, sempre vestida de la, e sempre envolta nun mandil de la, cheirando a lanolina..., ¡mentres que o Manuel si que era coñecido, o mellor reclamo, o mellor parroquiano da taberna do Cuco!

Con isto, albízaras; polo menos externas, colectivas, ¡que xa había un rico, outro máis, na parroquia de Montecubeiro! Outro, un competidor do Herdeiro, dos Reigosa, dos Pillado, dos Penelas... Dito así, pouco dicir é, que estas cousas teñen unha onda crecente, centrífuga, expansiva, que sempre a tiveron pois a xente desta galaxia segue sendo parente, amiga, da tropa que soa, ou da que se fai soar: ¡dos triunfadores, de tódolos triunfadores, polo menos ata o grado décimo!

Tampouco ten qué dicir que esta nova situación, estes comentarios, desatados, propalados simplemente por unha carta efusiva, sincera, expresiva, sen retranca, gozosa, comunicativa, xenerosamente comunicativa, e tamén participativa duns goces contemplativos, esperanzadores e íntimos, ben que desacougou ao Toño, a posteriori, causante daquela divulgación apaixonada. Tanto, que deseguida se arrepentiu de tela ensinado, pois aquela mensaxe, aquelas novas, eran entrañablemente súas, ¡por tantos conceptos súas! Desde que o acometeron aquelas dúbidas, aquela morea de dúbidas, tan pronto se viu consorte-rico como destetado-pobre, segundo en qué momentos, pois a procesión íalle por dentro, mesmo a tombos.

Loitando á contra, en defensa daquelas tentacións alternantes, máis ben depresivas, apresurouse a carpintear unha resposta, pero no máis absoluto dos secretos, e coa máis discreta redacción, arteiramente, como se nada pasase, para que a súa ¡prometida! non percibise aqueles latexos seus, tan fondos e tan perigosos, acaso disuasorios, ¡e non fose peor o remedio cá enfermidade! Aquí a temos:

+ Estimada Herminia: Moito desexo que ao recibo da presente te atopes ben de saúde, ao igual que a prima Henriqueta, que todos nós, por aquí, e de momento, ben, a Deus grazas.

Esta invernía está sendo meirande cá pasada, inda máis, que tal parece que a serra se puxo tristeira sen ti; ¡a serra e maila parroquia, toda, enteira, e maiormente eu, como poderás supoñer!

Fíxate se pechou a nevarada, que os lobos, coa fame, baixaron ás casas, pois aquí mesmo, no voso pasteiro do río Pedroso, paparon unha ovella das vosas, diante dos fociños do propio Manuel. Que Deus me perdoe, pero ata me rin do caso, que ben parece que foi un castigo da Divina Providencia. ¡Igual o teño que confesar!

Cando abran estes camiños e poida atrochar ata o Correo, daquela irei levarlle esta carta ao señor Ignacio, que por certo vaiche en papel de barba, do das escrituras, que avulta o demo pero non teño do outro, dese fino, e xa lle encargarei que lle poña os selos necesarios para que a manden no primeiro deses vapores de Cuba, pois para mandala en man ata nin vexo por quen.

Tamén che teño que dicir que me pediu o teu enderezo túa prima Neves, esa rapaza das Cavozas, que che vai escribir, pero que o faga á parte. Polo que dixo, córrelle présa falarche aí dun asunto, que eu ben a entendo, que se casa o irmán, o vinculeiro, e daquela terá que ir deixando sitio, ou pasarse a durmir á cociña, por tras da lareira, na camariña dos avós, agora que lles morreron.

Antes de pechar este sobre heillo dicir á túa nai, por se quere algo, que cho porei nos cadullos deste mesmo papel.

Como por carta non hai perigo, tesmo que deixar facer, á forza: Mándoche moitas apertas, aquí por dentro, nun secreto, con toda a calor do meu corpo, este que o é,
Toño Polín

P. S. / Morreu o señor Tellado, q.e.p.d., e agora son eu o mestre desta bisbarra, coma el, ou sexa, ¡mestre - mestre! Pápolles tres tegos por cada neno, ao mes, que tamén teño que face-las Américas. ¿Que che parece?

Outro si digo: Túa nai só quere mandarche memorias, así que caben aquí mesmo, aquí abaixo, e voulle dicir que marque o dedo co sarrio daquel farol..., que así váleche de sinatura, de firma, para que vexas que foi cousa dela, dela mesma, en persoa.
Toño
-.-


¿É pecado ler a Biblia?

Nesta intimidade coa nosa Herminia, e por ela, con súa tía, ¡con súa madriña!, nada mellor que reflectir as súas conversas, polo menos dun xeito intermitente, ao natural, pois o coador literario, as glosas, engadindo prismas, tinturas e matices, igual despersonalizan os sentimentos, e de paso, as vivencias destas emigrantes tan senlleiras, e á vez, tan representativas.

Os altibaixos psíquicos da xente son algo así coma as prominencias do terreo, que se llas quitamos, por puído que o deixemos, ermo será. Elas eran deste xeito, así, parecidas ás outras pero iguais a si mesmas, segundo Deus as fixo, coa formación e coas deformacións ambientais, circundantes, das súas circunstancias respectivas; daquela, así temos que aceptalas, ou apartarnos, definitivamente, do seu camiño.

Dúas almas complexas nun envoltorio extremadamente sinxelo, natural, sen afectacións; dúas galegas profundamente observadoras, analíticas, que é como son as galegas enxebres, todas, a feito, se afondamos no seu estudo socio-histórico, no seu coñecemento psíquico. ¿Hoxe; as de hoxe en día? ¡Con vacilacións, pero a peor non van!

Neste reencontro, nestoutro flash, atopamos á nosa Queta en presenza da sobriña, da pseudoafillada, saudando á patroa común, de mañanciña:

-Mr. Merton deume o día libre, e por iso vin agora, de cedo, así que lle prego mil perdóns por molestala arestora. Trátase de que quero pedirlle que me deixe levar á Herminia comigo, para mercarlle roupa axeitada; vestidos, e tamén algo de interior, algo máis..., algo que sexa propio da estación, da estación e tamén desta casa, pois esta coitada estase cocendo con estes torgallos que trouxo de Galicia, ¡pouco, e rin! ¡Vostede xa sabe: aquela pobreza, que nos expulsa polo mundo adiante, maiormente polo Novo...!

-If you like...!

-Thank you for all your kindness, Lady Robynia!

-Pero agardade a que volva Agar, que a mandei a un recado. -A señora pasouse ao castelán para facilitarlles a conversa. -¡Estará a chegar! É para non quedarme soa..., no meu estado!

-Si, como non; e mil grazas, por todo, que vostede é unha santa! ... Non, non se moleste, que estamos ben aquí, de pé. E dígame, no entre tanto, ¿como se comporta a miña afillada, vaise espelindo? -Sentíndose responsable da súa colocación.

-Oh, yes; magnific; Very good! Herminia xa fala comigo en inglés, algo, frases curtas e coloquiais; pero tamén o fai con Merton... Ten un oído excelente, musical que se di, pero cústalle modelar algunha que outra vocalización... ¡por falta de hábito, supoño! No que vai peor é na lectura, que abusa da súa retentiva en lugar de fixarse nas regras gramaticais, e iso que temos poucas, particularmente na morfoloxía. Memoriza capítulos enteiros da Biblia, tal e como aprendeu a ladaíña católica, pero iso non lle convén, así que uso con ela un truco didáctico: ¡fágolle abrir o Libro Santo de calquera maneira, ao chou, sen acudir ao índice!

Á timorata Herminia pareceulle que xa estaba ben de abalar nela, marxinándoa sen a súa opinión, así que se atreveu a darse por aludida:

-Madriña, aquí lady Robynia díxome que ler a Biblia non é pecado, senón todo o contrario... ¡pero o caso é que diso veñen as miñas vacilacións! Trátase da Biblia protestante, ¿sabe?, e a min bautizoume un cura católico... Do demais, todo excelente, ¡excesivamente ben, así que estou moi contenta, leda e moi agradecida, que non é para menos!

Queta, máis pícara, fulminouna cunha ollada das de, ¡detente! Aquela sobriña, ¡aquela afillada!, aquela desertora do sacho..., ¡que pouca diplomacia con tan alta señora!

-¿Claro que ten razón, e non a vai ter! Mira, nena, e mírao ben: ti pensa antes de falar, pois a prudencia e maila modestia son dúas mulleres, das boas, do mellorciño! Sequera estás advertida... -E fíxolle co índice o aceno de pecha-la boca.

A rapaza, collida naquel renuncio, quedouse sen tarima debaixo dos pés, ¡talmente! ¿Como aclarar, cómo resolver aquela situación de conciencia, tan embarazosa, precisamente coas protectoras, con ámbalas dúas, na que se metera por obra e por graza da súa sinceridade indeformable, ríxida? Meditouno un pouquiño, e despois fuxiu, escorreuse, por onde puido:

-É que...; mire, madriña, pasa que o señor cura de Montecubeiro, daquela, cando nos mandaba ler o Astete, sempre nos dixo que o Catecismo era o único libro ao alcance dos leigos, pois os outros, os que fosen, hai que interpretalos..., ¡como la Santa Madre Iglesia nos enseña a los Doctores! O caso é que, como lle quero moito á señora..., ¡tampouco lle podo faltar! Xa fun á Catedral, dúas veces, para confesarme disto, pero había tantas vellas diante, que non daban baleirado, así que eu..., ¡seguía igual!

As maiores deron en rirse estrepitosamente, mesmo saltándolles as bágoas, que nin viron nin oíron a entrada de Agar, que lles pasou por diante, desapercibida. Puntualizou Robynia, unha vez serenada, que non foi pronto; sería puritana, pero doce, doce e señorial, asemade, que tal era o seu carácter:

-Mira, nena, si, pero non! Ten presente, e xa o irás descubrindo por ti mesma, que o Xesús desta Bible, da miña, é o mesmo Xesús dos papistas, ¡que non hai dous! Un catecismo é unha especie de regulamento, pero o importante, o primordial, sempre é a Lei; quere dicirse, a Revelación divina.

Herminia, lista si, e de leis, tamén, algo, por puro atavismo, como galega que era, pero nun nivel máis baixo, máis..., ¡dogmático! Súa madriña púxose ela mesma na picota para salvala daquel interdito:

-¿Ves como si, miña prenda? Nunca me cansarei de dicirche que esta muller, Lady Robynia, se non fose porque naceu con esa fenda das mulleres, e lla viron, e se soubo, hoxe sería un cura! Un cura dos bos, católico ou protestante, qué máis dá, que desas cousas coido que só entende Deus! O importante, o máis grande, sonche as obras, as boas, que aquí tes o caso desta señora, que tanto ben lles fai aos amigos coma aos inimigos, e incluso aos descoñecidos, ¡que tal foi, que tal é, o teu caso! ¿Non se di que tódolos camiños levan a Santiago? Daquela, ¿que non será cando se vai en busca do propio Señor, do Señor dos Señores, do Señor de tódolos camiños?

Robynia, máis esixente no seu apostolado, puntualizoulle á Queta:

-¿Onde deixas a fe? As obras son boas, pero a fe é..., ¡celestial! ¡Gratis datis! A fe é un privilexio, pero tan común que, máis ou menos, témola todos, incluso os ateos... -Evocaba ao seu home. -Común, no persoal, pero tamén no social, porque tódalas relixións buscan atoparse con Deus, que as crenzas son simples caxatas..., ¡báculos para ese Camiño do que vimos falando!

Agora foi Queta quen se perdeu nos puntos:

-A min ensináronme, de neniña, na parroquia, que eu teño manchado moitas cousas..., ¡de todo, menos unha escola, que diso estou libre, pois nunca entrei nelas, nin con zocas nin con zapatos! Dixéronme, xa digo, alí, na parroquia, que iso de ter fe consiste en crer o que non vimos, pero tamén dicía meu avó, o da casa, que..., ¡do oído, nada crido; e do visto, a metade! De todos modos, como xa estou cerca do cancelo, se San Pedro non se fai o xordo, daquela, con preguntarlle persoalmente...!

Robynia, máis sutil, deu por conclusas aquelas teoloxías caseiras:

-¡Ídevos, agora que veu Agar! Pero diso dos vestidos...; aquí, esta afillada túa, non vexo que gaste nada, nin un peso, do que lle paga Merton, que incluso lle engado eu algunha galita... Fai ben en aforrar, e debe seguir así, níquel a níquel (Niquel = moeda cubana, de cinco centavos), pero, se mo permitides...

-¿Que fai, señora, dándolle esa prata...? ¡Non lle dea nada, que a vou vestir eu..., que por algo é a miña afillada!

-O primeiro dos vestidos, o mellor de todos, un de luxo, de gran vestir, págollo eu, con esta prata..., ¡e non vai de balde, mi niña, en absoluto, pois é para que reces por min, pola túa protestante, que do que reces non penso protestar!

Díxollelo con graza, ou pretendeu dicilo así, pero ningunha se riu, pois as dúas galeguiñas eran conscientes da grave enfermidade daquela protestante tan pouco protestona que nin case lle protestaba ao seu home, ao Merton, ¡coas que lle facía, e lle dicía, a cotío!

Aínda ben non saíran do portalón cando se parou Henriqueta para facerlle unha confidencia, con voz baixa e misteriosa, nun murmurio:

-¡Afillada, mira, atende, que estaba rabiando por falar contigo a soas, pero esa Robynia veña predicar..., coma un frade!

-¿E logo, madriña, esas présas...; pasa algo, algo malo? ¿Déronche queixas de min...? -A imaxinación, os escrúpulos da rapaza, aceleráronse, apresurándose a facer un exame de conciencia do máis timorato. -Pois, non, non sei, que ata non vexo en qué..., ¡como non fose nunha desas meteduras de pata, pola miña resistencia a lerlle a Biblia...

Queta colleuna de ganchete e nada lle dixo ata a seguinte cuadra (Cuadra = cuadrícula urbana, bloque de edificacións), onde xa sabía ela que había uns bancos públicos:

-¡Non, muller, que non é contigo; non é por ti! Xa sabes, os meus achaques... Resulta que estes días fun a peor, cadora peor, que teño un proído do diaño, aquí abaixo, entre as pernas, pero non é do que ti pensas, que maldito se ganas de home teño, que xa me sobran todos...; ¡éche da enfermidade, que me entran estes furores, unhas furias atroces!

A rapaza púxose nerviosa, preocupada, cunha abraiante sensación de impotencia. ¿Que lle diría, qué podía facer?

-Tiíña, diso teu non entendo, ¡nin pouco nin moito! ¿E non sería mellor que vaiamos a xunto dun médico, agora mesmo...? ¡Primeiro de nada é poñerte en cura!

-Muller, de médicos tamén estou satisfeita..., ¡que aínda fun onte!

-¿Fuches a un que sexa bo, que entenda das mulleres?

-¡Máis das mulleres có do Merton, ese ao que non manda para revisar..., ningún! O grave da cousa é que tamén me dixo que teño..., ¡non sei qué! Glu..., glu...; ¡puñetas!

-¿Seria, glicosa? ¡A señora tamén a ten..., que mo dixo ela!

-¡Iso, esa glicosa, que esa enfermidade afaise aquí en Cuba, do mellor! O caso é que seica me agrava a outra, o outro padecemento, a secreta. ¡Malditos segredos, que se é co vicio, non podemos dicir que nos pica; e se é coa enfermidade, tampouco!

A rapaza deu en bagullar, o máis ao disimulo que puido, pois incluso se virou no asento para quedarse ladeada.

-De médicos e de recoñecementos, -Proseguiu a madriña, -malditos sexan, xa vai ben, así que agora, nós, á tenda, a polo teu, ¡que é unha cousa divertida! ¡Ai, muller, disto dos médicos, veña ensinarlles as nosas partes, as nosas cousas, e total, para qué? ¿Para que nos receiten permanganato..., como se fósemos vacas? Para iso, con dicirlles o que nos pasa, debería chegarlles, ¡de sobra!

A sobriña-afillada:
-¡Oh, Deus, qué vergoña, que nin sei como non morriches diante dese doutor, coma unha vaca diante do menciñeiro, e perdoa pola comparanza, pero, xa que o dixeches...!

-¿Morrer, eu? ¡Que máis quixera! Pero agora, ao noso; arriba, levanta, que teño que andar a modo..., ¡e vaise a mañá!

-¿Podes andar; de verdade, tiíña? ¡Pénsao ben, que se me quitaron as arelas de presumir; todas, dun sopro, por culpa do que che pasa!

-Non, muller, tranquila, que a roupa precísala, e ademais temos que disimular a cabra que lle metín no horto á señora Robynia.

-¿Onde está a cabra? ¡Madriña, tan mala non debes estar, que aínda tes humor; máis que eu, e suponse que estou sa!

Henriqueta ao seu plan, directa coma sempre:

-Muchacha, a onde te levo, primeiro de nada, por se despois me dá o ataque, é á Banca Morgan, que alí teño, ben gardadiña, ¡unha hucha! ¿Entendes? ¡Vouchos pasar á túa cabeza, dunha tacada, ao teu nome, ahorita mesmo!

A "muchacha" entendeuno, pero non estaba preparada para un herdo, e menos aínda tan prematuro:

-¡Madriña, que non lle pareza mal, pero diso dos cartos..., eu digo, narai! Nin tola llos quero, que antes morta! Son seus, para coidarse; vostede, si vostede, que para algo é a dona deles, e cando se poña ben, daquela serán para volver ao noso Vilar, á nosa terra; para coidarse, lle digo, que ten que ir para aló, segundo temos falado, ¡e cos portes dunha gran señora! ¡Que menos, despois de tantos traballos, os que sei e mailos que ignoro, tantas desgrazas polas que pasou, e que aínda está pasando, por culpa deses cartos...!

Sen decatarse diso, por mandato da súa propia conciencia, tornara ao aseñoramento con súa tía, máis intensamente respectuosa ao vela naqueles anuncios, naqueles agoiros, con aquel estado de decaemento, naquelas despedidas. Súa tía percibiuno, e desagradoulle:

-¡Oes, chica, que de vostede chámaselle ao demo, pois a Deus, en terra de cristiáns, sempre o atuamos, tanto na aldea coma na capital! Se me aseñoras é que me pos de par do diaño... ¿Falo adrede?

A sobriña-afillada deulle un bicazo, implorándolle desculpas:

-¡Tiíña, foi de tanto cariño, de tanto respecto que me mereces! ¡Isto, e máis...! ¿Como podo atuar a quen así me trata, sen ter obrigas comigo, que as inventaches ti, ti mesma?

A madriña tiña présa en resolver o asunto dos cartos. Oíra falar da Facenda Pública, das Declaracións de Herdeiros...

-¡Pero mira que es zambeque! ¿Aciguatácheste, ou qué? Mira, nena, que unha cousa é ser boa, e outra ben distinta isto de apangarse cando nolas poñen diante... ¡Burro é o que non estira a man, ou polo menos a boca! Perde coidado con eses escrúpulos, pois eu ben sei en qué cesto poño os ovos, que aínda que os puxese todos xuntos, se preciso algo, nestes catro días, ¡con ir á túa despensa, eu satisfeita, que te coñezo!

-¿Que me coñeces...? ¡Pero, tiíña, o que é de crianza, nunca, que nunca por aló volviches; e desde que cheguei, con esta..., sete veces!

-Tívente en estudio, continuo, como fan as señoras coas criadas; mesmo desde que arribou aquel vapor, aquel do fume, que incluso che fixen unha proba... ¿Lémbraste daquel día no que atopamos un billete de cen pesos?

-¡E non hei, que mesmo o pisaches ti, antes de velo, sentadas as dúas naqueles bancos de diante da estatua do señor Martí! Díxenche, madriña, moito sobra aquí na Habana, que perden un billete de tanta categoría, e nin se volven para buscalo!

-¡Criatura! Aquel billete deixeino caer eu, eu mesma, nun descoido teu, e piseino para que non fuxise levado do vento...! Eu dábacho, e ti porfiaches en buscar un pobre para doarllo..., ¡e ben que me jodías se chega a aparecer un pordioseiro! Gardeino, pero coa promesa de levalo á catedral... ¿Foi, ou non foi, así?

Herminia deulle un belisco, cariñoso pero forte.

-¡Mala, malísima; ai ho, que es ben pilla!

-Chica, xa ves; ¡precaucións! E máis, máis trapelas que che puxen, en varias cousas, para tentearte, pero non caíches, en ningunha! Agora téñote por honrada, a carta cabal.

-¿Honrada? ¡Pois pouca honra me deron, ninguén, que aló na parroquia, fóra de miña nai e do Toño..., nin case amigos deixei!

-¡Miña xoia, pobriña, pero iso dá igual, pois a honradez está en nós, en nós mesmos, e non en que nos teñan por tales!

A rapaza xa non sabía se rir ou chorar ante aquelas reflexións tan peculiares de súa tía.

-Madriña, dime a verdade, sen andrómenas desas túas: ¿Como aprendiches esas picardías, quen chas ensinou...; acaso aquel fulano, aquel capitán de Veiga? ¡Non me cadran co teu xeito, co teu ser!

-Muller, eu ensinaba as pernas, e os homes, moitos e deles, pero máis ben os que se daban de amigos, fóronme ensinando, asemade, en reciprocidade, as súas picardías; sempre á miña conta, e a cal máis gorda, ata que me decatei de que me conviña facerme a boba, facer que facía na media, ¡e de paso esfarelarlles a carteira! ¡Fodíanme, viñan de cucos buscando o niño da rula para poñer os seus ovos, a pares, e daquela, eu, boba que nacín, picotazo á súa carteira! Entráballes ao saco, que é o que máis lles doe aos puteiros!

Herminia, con toda sinceridade, absolutamente:

-Pobriña, cánto terás sufrido; e que eu goce dese diñeiro..., imposible! ¡Tes que pensalo mellor; si, de verdade!

-Miña nena, esta prata, este capital que che vou aprontar, é o mellor negocio de cantos levo feito; un adianto..., iso, un adianto, que llo penso cobrar a Deus, pois ese Señor ten moitísimo, ¡coma ninguén! Hai que aproveitarse diso... ¿Non din os curas que Deus paga os xuros ao cento por un? Daquela moito vou recibir, aló arriba, nese portelo da Banca de San Pedro; e como me vai sobrar, que che son bastante presumida, pero, o que é gastosa, pouco..., canto me dean de máis heicho remitir desde o Ceo! Non sei cómo se fará, pero xa preguntarei, que nunca me deu vergoña preguntar!

-¿Madriña, e se me fago unha soberbia, con iso, con tanta riqueza? ¡Daquela ben que me amolas co teu legado!

-Non, muller, que teño o pálpito de que non, que ben te estudei; e logo que se alguén me apuchinga (Apuchingar = fartarse, da xente, da comida...), eses tales son os soberbios, polo estilo do Merton, así que os teño fichados, ¡ben fichados! Pero volvendo á cousa dos meus cartos: mira canto terei, que xa digo, polas miñas contas, ¡e iso que conto polos dedos!, sáeme para comprar unha parroquia..., ¡das pequeneiras, claro! E polo que fai á sucidade, a verdade é que ata non me parece de todo mal gañado, que llelo fun arrincando aos homes, pouco a pouco, con este revellín que Deus me deu, a non sei cantos alacos (Alaco = persoa viciosa e gastadora) de por aquí, uns tipos que tiñan tanta presa en gastar o mal gañado, que penso que se non mo daban, ou se non llelo quitaba, peor empregado podía ir, ¡incluso para pagar mortes dos seus contrarios!

Herminia sentíase aloulada con aquela fervenza de descubrimentos e de ofertas de súa tía. Contestoulle co corazón na man, sen o menor cálculo:

-Madriña, lévasme a cada misterio que nin sei o que se debe dicir nestes casos...

-Muller, ben sei que es unha inocentiña, pero, se me confeso contigo, ¡iso levo adiantado! ¿Ti sabes que os artistas do teatro ensaian? ¡Ai, non, que aínda non te levei a ningunha función; a ver se na próxima saída...!

A rapaza, derreténdose de agradecemento e de franqueza:

-Madriña, de verdade, que se tales cousas soubese antes de vir, daquela nunca ao barco subía, que aturaría no Manuel, canto fose, pois, se non chego a vir..., ¡igual volvías para Galicia, e desa maneira, todo arranxado!

-Meniña, entremos aquí, neste bar, que precisamos unha jícara de café..., para que nos dea esporas! E do que vimos falando, nunca me digas papurretas, que me vou enfadar; ¡en serio que si! Do outro, diso dos cartos, logo pareces a ruda, que me abortas tódalas ideas, ¡e iso que as teño ensaiadas! Cos meus cartos na túa cabeza, na túa, polo que poda pasar, o dito: eu, nunha quinta desas de enfermería, desas da Beneficencia do Centro Gallego; e ti pos un negocio... Mira, unha cousa coma esta, ou mellor, pois ti, co meu, terás para máis. ¡Comidas, eh, que de camas, nada! ¡De camas, cada un na súa, na propia casa, e se casaron cunha fea, daquela que apaguen a luz, que iso aforran! ¿Xúramo?

-¡Si que o fago, madriña; xúrocho por canto máis quero neste mundo!

Con estas seguridades, Queta levantouse, aínda que cun notable esforzo, para seguir a rota calculada de antemán, pero a sobriña insistíalle:

-Madriña, ten máis xeito volver para a mansión; ou mellor aínda, achegarnos ao sitio dos barcos, aí onde os amarran, e quitar billetes para volver á Coruña, que os cartos caberanlle nese bolso, ¿ou non? E despois, no barco, poñemos o bolso de cabezal, e durmimos por quendas, unha durmida e a outra esperta, coma os soldados..., ¡para que non a rouben!

-Meniña, díxenche que imos pasalos á túa cabeza, ¡e non ao teu cabezal! Así que, ¡arreando!

-Daquela, xa que non tes amaño, ¿para onde?

-Xa cho dixen, á Morgan, aí adiante, que logo es ti máis murgana cá eles, e iso que se chaman desa maneira! Din que é a mellor Banca destes liborios (Liborio = cubano (xenérico, alegórico, algo así coma o "Tío Sam" para os americanos), que por iso pagan pouco de xuros, pero son uns pícaros, outros! ¡Como serán nas outras Banquetas! E vai de últimas: ¡Non discutas, non porfíes máis, e acuártate (Acuartar = poñer termo a unha disputa, concordar en algo) no falado, que contigo non quero perrenchas...! Tampouco me fales de volver á nosa parroquia, que me danas, así, enferma deste mal feo, aínda que sexa rica como son, pois o pepillismo (Pepillismo = exhibicionismo) xa o teño curado; ¡iso si! De posta alí, de plantada no noso país, todo se me ía figurar que notaban o mal que padezo, ¡e qué vergoña para min, que remataría comigo, aínda que algunha esperanza quede! Para cascar váleme un sitio calquera, mesmo a gabia dun valado..., xa que din que Deus está en todas partes! A onde vaia xa estará El agardando por min... ¡O malo é se lle deixa o sitio a un xuíz deses de Paz, que non hai un que sexa bo..., sen xamón, e o teu deixámosllo á Robynia!

-Madriña, eu, sen ti, ¡cero! Daquela tardarei en ir, que tampouco me apetece, por máis que moito me lembro de miña nai e do Toño, pero, de chegada aló, ao noso Vilar, ao noso Montecubeiro, eu soa, ¡nin sabería comportarme!

-¡Miña xoia! E terás razón, que non é cousa de que volvas só coa herdanza, sen xustificar algo de teu, gañado por ti, ¡sequera por decencia, polo qué dirán! O mellor plan xa cho teño dito: Cos meus cartos, agora que empezas a saber cociñar, pos unha casa de comidas, ¡elegante, elegante! Estes gringos, que saben máis que Merlín en asunto de cartos, sempre dixeron que non hai nada coma un negocio honrado para lavar os outros, os sucios... ¿Entendes? Muller, hai que aprender dos pícaros, pois o diaño é máis listo cá Deus; ¡sempre o foi, que di a propia Robynia que lla xogou, ben xogada, daquela, no Paraíso! ¿Enténdelo, currusca? Esta é a miña vontade, a derradeira; é a miña despedida para poñerme en camiño, que logo me vou de viaxe, outra vez sen maletas, salvo as dos meus pecados!
…/…