Cada árbore é poeta e músico. Cantautor

(Unha exposición única ata agora)
O 23 se setembro deste mesmo ano falaba desde aquí dunha exposición moi singular que estaba tendo lugar no Museo do Castro de Viladonga. Era a duns 15 paneis sobre outras tantas árbores da Terra Chá que foron merecentes de que alguén escribise sobre elas. Por iso a mostra no Castro dos castros levaba o nome de: ÁRBORES LITERARIAS NA PAISAXE LITERARIA DA TERRA CHÁ.

Hoxe volvo sobre o tema, porque o autor desta tan fermosa e aleccionadora exposición, o incansable Ricardo Gómez Polín, xuntamente co IES Basanta Silva e o Instituto de Estudos Chairegos, coa colaboración da Área de Cultura da Vicepresidencia da Deputación, van inaugurar o venres día 12 ás 8,30 da tarde no Auditorio de Vilalba a exposición completa de árbores senlleiras da Chaira.

Está agora composta por 56 paneis que nos amosan outras tantas árbores agrupadas en tres seccións: ÁRBORES HISTÓRICAS. ÁRBORES MONUMENTAIS. ÁRBORES LITERARIAS.

Xa me tarda por vela, aínda que pra vela a modo vou necesitar máis dunha xornada, pero ben seguro que ha pagar moito a pena a xulgar pola sección que xa puidemos ver: “As Árbores Literarias”.

Dicía que leva ese nome esta parte da exposición porque alguén se parou a escribir sobre as árbores que a compoñen; pero en realidade a cousa é moito máis transcendente, xa que cada árbore é dona ela mesma do señorío da palabra. Cada árbore é un poeta, e, ao mesmo tempo, un músico. Un cantautor.
Non son precisas especiais aptitudes musicais nin excepcional erudición nesta “arte das musas” pra sentirse arroubado e engaiolado polos compasados sons das nosas árbores, que tanto anainan con monocordes e suaves murmurios de berce, afillados da brisa acariñante, como expanden de súpeto eclosivas arias, fillas de vendavais, nas que o solista funde a súa voz con polifónicas melodías de soutos, carballeiras ou piñeirais entre despavoridos arrechouchíos de reiseñores e paporroibos.

A carón da nosa casa herdamos un rexo carballo ben curtido por centos de anos de dores na alma e no corpo, de periódicas esmoucas e de incesantes cambios climáticos. Grazas a un trato con el case de familia sei que o mítico Castelao estaba nun pequeno erro, porque non é exacto que “nas súas pólas conte contos o vento”, como el dicía. Non. Máis exacto é que: “Grazas ás súas pólas pode contar contos o vento”.

Non sempre as árbores contan contos para durmir deixándose levar da paixón poética.

Ás veces son outras paixóns as que as impulsan a falar. A carón da Ponte do Pasatempo en Mondoñedo, alí onde morreu afogado o indulto que lle permitiría conservar a fala a Pardo de Cela para seguir denunciando domas e castracións, aprendín dun vello, retorto e refeito piñeiro do país a resposta á pregunta de Pondal: “Que din os rumorosos … de escuro arume arpados, co seu ben compasado monótono fungar?". A resposta, mil veces acalada, ben saben os bos e xenerosos que é: “Desperta do teu sono, Fogar de Breogán!”.

Grazas ao berro desgarrador que Pascual Veiga lle regalou ó angustiado piñeiro esa resposta nunca foi enmudecida de vez e segue resoando por séculos de séculos.

Polín tamén aprendeu no silencio, a miúdo curtido pola dor propia e polas dores alleas, a fala das árbores ó longo dos 1.823 quilómetros cadrados da Chaira infinda. Captou a fala, coa súa cámara fotográfica, porque as cousas fálannos só con sabelas mirar, e coa súa pluma estilográfica sempre áxil e de servizo as 24 horas. Agora el e o IESCHA légannola nesta exposición ata agora única e sempre orixinal. Algún día farano tamén nun libro.

Paga moito a pena achegarse a contemplala para aprendermos algo máis sobre o que temos e somos e para entoar una oración de súplica ó Creador que, como tamén nos di o mesmo Castelao, compuxo as froitas das árbores como regalía para o noso paladar. Habemos pedirlle a El que, se non lle atamos as mans, pódeo todo contando con nós, que libre a estas criaturas, que “son o derradeiro ben que nos queda do paraíso perdido”, da motoserra traizoeira que sega indiscriminadamente presentes e futuros, e de lumes asasinos que desterran ós fillos da Terra Húmida ás sequías esteparias do deserto.

Se puidera, acudiría a esta exposición en peregrinación e admiraríaa en procesión, axeonllándome reverente e agradecido diante de cada árbore, porque … quen nos di que, despois de canto xa nos deu esa árbore, non garda aínda pra darnos -volvo a ser usufrutuario de Castelao- “o báculo da vellez e a caixa pra baixar á terra”?.

Graciñas, xa que logo, ás árbores, a quen no las legou e aos que nos axudan a admiralas, querelas e mimalas.