Espallando ideas (XI)

Os extremos tócanse; ou eran, Los extremeños? Como xa non temos a Alfonso Paso, nin ao Andrés Pajares, quedarei coa dúbida. Do que non as teño é de que, neste mundo, funciona o péndulo de Foucault, pasando dun extremo ao outro cada pouco tempo.
Onte mesmo, un vello amigo, que á súa vez é amigo doutro amigo meu, contoume o que lle pasou, aquí mesmo, nunha praia periférica, próxima a esta Coruña dos meus pecados, un día destes. Pero comezarei lembrando aquela reiteración dos “colmos”, en época non tan remota; aquela insistencia de preguntarche: ¿Sabes cal é o colmo…, disto, daquilo, do outro, do de máis alá?, que todo se concretaba en colmos, en colmar o vaso do humor nunha época na que nunca tanto brillou o humor español coma no franquismo, pois, coa censura inquisitorial entón gozada o humor chegou ao seu colmo, ¡tamén o humor! Poño por caso, aquel cese temporal da “Codorniz” simplemente por informar do tempo, algo que agora temos ata por Internet! Esmorecido “O Gaiteiro de Lugo”, a Codorniz substituíao informando da climatoloxía; iso si, da presente, pois aquel repertorio máis que informar, vaticinaba. “Sección meteorológica: Reina un fresco general procedente del Noroeste de España”. ¡Era certo, vaia se reinaba, que ata o facía “por la gracia de Dios”!
O amigo, supoño que acordándose daqueles “colmos”, colmou a miña paciencia soltándome un: -¿Á que non sabes cal é o colmo dunha grúa municipal? -¡Non sei; se cadra levantarse cando os cidadáns dormen! -¡Andas cerca! O caso foi que a ese Cura…, tan falador que era, de tanto falar, e por falar ben, tiveron que facerlle unha…, a ver se o digo, unha larinxectomía, seguida dun tratamento logopédico… Pois, ao que ía: O de cabeceira recomendoulle tomar o sol, e os psicólogos que se distraese todo o posible, tal que contemplando as olas do mar, que é a cousa máis movida, a menos aburrida, das ata agora coñecidas. Dito e feito, así que, para iso, como non podía falarlles aos taxistas, levaba o seu utilitario ata cerca da praia, aparcando nun solarciño aberto, na mesma beira do asfalto, ata que un día…, madrugou a grúa!
-Pero, non estaba aló ás aforas, nun solar aberto?
-¡Claro; por iso a grúa non puido levarse ao dono do solar, en castigo por telo aberto, e…, levoulle o coche ao Cura!
-Entón, non había sinal de, “Prohibido aparcar”?
-¡En absoluto! O que había, o que houbo, segundo me contaron, foi o bromazo de deixar ao Cura…, sen cura! Iso demóstrase en que, cando deu localizado o seu cochiño, e pediu a copia da multa, canto lle deron foi un papeliño con dous números atribuídos aos gardas denunciantes, séxase, anónimos. Seica fixo un recurso, pero, como non apele a San Pedro…! ¡Multa por estacionamento indebido, e factura da grúa! Como ves, unha grúa grotesca, manexada por uns ateos, inimigos de Gorbachov!
-Daquela…, non eran comunistas?
-¡Que va, pois Gorbachov, cando se despediu daquel Papa, díxolle: Santidade, aquí ten un amigo, pois son ateo pero non practicante! Estoutros, vaia se practican!
¿Qué vos parece que lle dixen ao meu interlocutor? Pois…, o primeiro que se me veu ao papo: ¡Pobres curiñas, que todo se lles volve apearse: Apeáronse do púlpito, déronos a cara ao misar, quedáronse sen sotana e sen coroniña, aquela coroa capilar que os diferenciaba dos pecadores; tamén veu un logopeda, outro, e prohibiulles falar en latín; despediron aquela vella que adoitaban ter de criada, para que as beatas do lugar non se celasen, e agora comen bocadiños, ou sopa tabernaria; apeáronse do macho e mercaron utilitarios de segunda man…, para achegarse ao proletariado; por se isto fose pouco, veñen esas grúas municipais para apartalos das olas do mar, do pouco que lles quedaba, e sen compadecerse da cura do Cura. ¡Estes ateos, estes césares, que so cren nos denarios…; nos denarios e nas bromas estúpidas, estúpidas e sacrílegas, pecadentas!
-.-
Abraiado, impresionado, por esa estatística comparativa que evidencia que en España aínda lemos mal, interpretamos mal, calquera pode, ¡e debe!, facerse esta pregunta: ¿Lemos mal, ou é que nolo explican mal? Imos aló:
De entrada, nin en galego nin en castelán nos expresamos con propiedade, sempre acurtando verbas, falando atropeladamente, e dando por entendido que o destinatario, sexa oínte ou lector, xa sabe por onde van os tiros, xa coñece os antecedentes do “tema”, como agora se di. Pero tamén é certo que os dicionarios son voluminosos, fisicamente pesados, parándose en disquisicións non sempre necesarias, e xa non temos mans traballadoras; outra cousa sería se se puidese oír ou ver cos pés, pois estes, de ben embotados, están afeitos a darlle á pelota… ¡Iso, a pasa-la pelota! En canto ás mulleres, que non adoitan darlle ao balón…; estas, con eses tacóns altísimos, metálicos, levados a propósito para vérlle-la calva aos homes, o que mellor fan é tocar o pasodobre, dobremente dobre.
En canto aos dicionarios, se eu mandase mandaría facelos en tres tomos: Un deles, o máis pequerrecho, o máis lacónico, para levar no peto ou na carteira escolar; un intermedio, con terminoloxía científica, sinatura por sinatura; e para a casa e mailo despacho, o grande, o xeral. ¿Vale? ¿Vale que se diga vale, así, por calquera cousa?
Falando de dicir: Dun tempo a esta parte está visto que hai dous tipos de fala, a das verdades e maila normal, séxase, a do “todo vale”. ¿Qué cal é a das verdades? Entendo que se trata desa que comezamos, “Se che vou dicir a verdade…”! ¡Carajo, así que nós mesmos confesamos que non sempre a dicimos; vaites, vaites, vaite coa dobre moral; o que nos faltaba!
Que vergoña…? ¡Non, non tanto, pois é máis vergoñento o de non saber escribir, e tamén o de non saber falar, que o de non interpretar as galimatías! O problema igual comeza nas casas: ¡Xa non temos lareiras para intercambiar pensamentos, e logo que os pais, entre que estudaron, algúns, con becas doadas, e as “súas labores” respectivas, non poden, ou non queren, ocuparse excesivamente da prole! En illo tempore dicíase, poñíase nos papeis, daquelas mulleres que tiñan cen ocupacións, e aínda así atendían á educación dos fillos, ¿Profesión? ¡Sus labores! Co que agora abarcamos, ou pretendemos abarcar, o dicionario é tan imprescindible coma o pan de cada día, día a día, toda unha vida! Apostaría que aínda hai casas que non teñen dicionario, nin sequera un de peto! ¿E pan? ¡Lamentablemente, non todas!
Tiven un profesor que…, aconsellaba, non, mandaba, que, “Hay que hablar como se escribe, y escribir como se habla”. Hai excepcións: por exemplo, para namorar, con unha mirada, chega; iso si, se é limpa, limpa e fonda!
…/…